بگرام؛ از خروج بایدن تا بازگشت ترامپ

 

این بخشی از یک بسته مذاکراتی وسیع‌تر میان واشنگتن و طالبان است. در این بسته، علاوه بر موضوع بگرام، تبادل زندانیان، یک توافق اقتصادی احتمالی و همکاری‌های امنیتی نیز گنجانده شده است.  

 

اظهارات تازه ترامپ روز پنجشنبه در یک نشست خبری، که به‌طور غیرمنتظره از بازپس‌گیری بگرام سخن گفت، اکنون به‌عنوان بخشی از همین روند دیپلماتیک تلقی می‌شود. او گفت: «ما می‌خواهیم آن پایگاه را دوباره داشته باشیم.»  

 

ترامپ هیچ‌وقت نیت خود برای بازپس‌گیری بگرام را پنهان نکرده است، اما آنچه تحولات روزهای اخیر را از اظهارات گذشته او متمایز می‌کند این است که به نظر می‌رسد تیم امنیت ملی او اقدامات عملی برای بازپس‌گیری بگرام را آغاز کرده و زدوبندهای پیدا و پنهان میان واشنگتن و طالبان برای تحقق این هدف شروع شده است.  

 

بر این اساس و با توجه به گزارش وال‌استریت ژورنال، سفر اخیر هیئت امریکایی به کابل و حضور افرادی مانند آدام بوهلر و زلمی خلیل‌زاد در ترکیب این هیئت تنها به هدف آزادی زندانیان امریکایی در بازداشت طالبان ـ از جمله احمدشاه حبیبی ـ صورت نگرفت، بلکه امریکا در حال یک معامله بزرگ‌تر با رژیم طالبان است که بازپس‌گیری بگرام بخشی از آن محسوب می‌شود.  

 

البته همان‌گونه که در گزارش وال‌استریت ژورنال نیز تصریح شده، واشنگتن آماده است که در چارچوب این معامله به طالبان امتیاز دهد؛ امتیازات سیاسی، اقتصادی و حتی امنیتی.  

 

به‌عنوان مثال، امریکا می‌تواند مانع شناسایی رسمی رژیم طالبان را از میان بردارد و به این ترتیب یا خود این رژیم را به‌عنوان حکومت مشروع افغانستان به رسمیت بشناسد و یا به متحدان و کشورهای تحت سیطره و هژمون واشنگتن در منطقه و جهان برای شناسایی طالبان چراغ سبز نشان دهد.  

 

علاوه بر این، کمک‌های نقدی ایالات متحده به رژیم طالبان که از زمان خروج نیروهای امریکایی و استقرار دوباره حاکمیت این گروه جریان داشته، شاید چندین برابر افزایش پیدا کند و حتی شرکت‌ها و سازمان‌های امریکایی برای تاراج و استخراج معادن و منابع زیرزمینی افغانستان وارد عمل شوند و در قبال تأمین منابع اقتصادی طالبان و گروه‌های متحد این رژیم، سودهای کلان ناشی از سرمایه‌گذاری در این حوزه را از آن خود کنند.  

 

امریکا در عین حال با اشغال مجدد پایگاه بگرام می‌تواند به رژیم طالبان اطمینان دهد که همان‌گونه که آن‌ها را به قدرت رساند و تسلیحات امریکایی را به آنان تسلیم کرد، با استقرار بخشی از نیروهای خود در این پایگاه استراتژیک، دوام حاکمیت طالبان را تضمین می‌کند و اجازه نمی‌دهد که هیچ‌گونه خطر داخلی یا خارجی موجودیت این رژیم را تهدید کند؛ کاری که در مقیاسی بزرگ‌تر برای کشورهای عربی حوزه خلیج فارس و حتی کوریای جنوبی و جاپان انجام می‌دهد.  

 

از سوی دیگر، بازپس‌گیری پایگاه بگرام حتی با استقرار مقیاسی محدود از نظامیان امریکایی، یک برگ برنده ارزشمند برای ترامپ در برابر رقبای سیاسی داخلی او محسوب می‌شود. ترامپ بارها به صراحت اعلام کرده که خروج نیروهای امریکایی از بگرام شرم‌آورترین لحظه تاریخ ایالات متحده است و مدعی شده که اگر او رئیس‌جمهور امریکا بود، بخشی از نیروهای امریکایی را در این پایگاه نگه می‌داشت. به همین دلیل اقدام جو بایدن برای خروج کامل نیروهای امریکایی از افغانستان، به‌ویژه پایگاه بگرام، را ناشی از سوءمدیریت و چه‌بسا نوعی خیانت بایدن به ایالات متحده می‌داند. بنابراین، دور از انتظار نیست که یکی از اهداف ترامپ برای بازپس‌گیری پایگاه بگرام، ثبت نام خود در تاریخ امریکا به‌عنوان یک «ابرقهرمان» باشد.  

 

با این حال، همان‌گونه که کارشناسان می‌گویند، حتی اگر طالبان آماده معامله بر سر پایگاه هوایی بگرام با امریکا باشند، تحقق این هدف به‌سادگی امکان‌پذیر نیست؛ زیرا این امر نیازمند هزینه‌های هنگفت مالی و نظامی و چه‌بسا پیامدهای سنگین سیاسی و امنیتی نه‌تنها برای افغانستان و طالبان، بلکه برای خود ایالات متحده است.  

 

امریکا برای احیای این پایگاه و بازگرداندن آن به مرحله عملیاتی قبل از خروج نیروهای امریکایی نیازمند هزینه‌های سنگین اقتصادی و نظامی است که به‌سادگی قابل دستیابی نیست.  

 

از جانب دیگر، پایگاه بگرام به همان میزان که به‌زعم ترامپ به نیروهای امریکایی امکان دسترسی به سایت‌های هسته‌ای چین را اعطا می‌کند، آن را مانند دیگر پایگاه‌های امریکایی در منطقه در تیررس موشک‌های ایرانی قرار می‌دهد. به این ترتیب، خطر بازپس‌گیری آن برای افغانستان و امریکا دوچندان می‌شود.

 

علاوه بر این، طالبان نیز با واگذاری دوباره پایگاه استراتژیک بگرام به امریکا، ادعای بزرگ خود مبنی بر کسب استقلال کامل افغانستان از اشغال خارجی را به چالش می‌کشند و خطر آغاز مجدد جنگ علیه اشغال از درون این رژیم و چه‌بسا علیه رهبران معامله‌گر و مزدوران امریکا را تشدید می‌کنند.  

 

عبدالمتین فرهمند – جمهور