آیا پاکستان پیروز شد؟

وزیر دفاع پاکستان می‌گوید که هند گرفتار «غرور قدرت» شده بود؛ اما «تکبر آن در برابر پاسخ متین و راهبردی» اسلام‌‌آباد فروپاشید. خواجه آصف گفت هند انتظار داشت که پاکستان واکنش ضعیف به حملاتش نشان دهد؛ اما استراتژی‌ دهلی نو پس از واکنش «آرام و سنجیده» اسلام‌آباد نابود شد.

 

او گفت: «اسطوره تکبر هندی‌ها همچون دود در هوا ناپدید شده است.»

 

آصف ادعا کرد که هدف هند، تنزل سطح روابط دوجانبه و وادار کردن پاکستان به پذیرش نقش کشوری ضعیف و تابع بود؛ اما این جاه‌طلبی راهبردی اکنون به خاکستر بدل شده است.

 

پس از چند روز تنش و تقابل مرگبار که هر لحظه امکان داشت به جنگی تمام عیار میان دو قدرت اتمی در شبه قاره تبدیل شود، اکنون زمان رجزخوانی است؛ زمانی که هرکدام از دوطرف می‌تواند ادعا کند که در جنگ پیروز شده و اهدافش تحقق پیدا کرده است. 

 

این نیز بخشی از یک جنگ است که در آن هر یک از دو طرف تلاش می‌کند تا دست کم اقناع نیروها، بازیگران، طرفداران و حامیان خود را از نظر روانی و تبلیغاتی فراهم کند و با ادعای پیروزی در جنگ، فداکاری، حضور و حمایت آنها را مشروع، موجه و مفید نشان دهد.

 

با این حال، برای ناظران مستقل این گونه ادعاها نمی‌تواند لزوماً مبنایی برای ارزیابی نتیجه جنگ باشد. به عبارت دیگر به همان میزان که ادعاهای مطرح شده از سوی دوطرف در زمینه پیروزی در جنگ، نیازمند تردید و راستی آزمایی است، ارزش اتکا و استناد مستقل بر آنها نیز پایین می‌آید.

 

بنابراین، اظهارات خواجه آصف؛ وزیر دفاع پاکستان در زمینه درهم شکستن قدرت و تکبر هندی‌ها را می‌توان به حساب جنگ تبلیغاتی پاکستان علیه هند گذاشت و از اعتبار ساقط کرد. 

 

اما این امر، لزوماً ضرورت طرح این پرسش را از میان نمی‌برد که به راستی کدامیک از دوطرف در تقابل نظامی اخیر پیروز شد؟ با توجه به سخنان مورد اشاره خواجه آصف؛ وزیر دفاع پاکستان آیا ادعای پاکستانی‌ها در پیروزی در جنگ با هند درست است؟

 

پیش از پاسخ به این پرسش، لازم است این واقعیت مورد تاکید قرار بگیرد که جنگ را هند آغاز کرد؛ بنابراین طرف آغازکننده همانگونه که برای آغاز جنگ دلیل می‌آورد برای پایان دادن به آن نیز باید دلیل موجه و منطقی داشته باشد، در غیر آن صورت شکست خورده است. 

 

به عبارت ساده‌تر، هند چرا اقدام به عملیات نظامی علیه اهداف پاکستانی کرد، تا چه اندازه در زمینه نابودی اهداف تعیین شده موفق بود و به چه دلایلی به سرعت تن به آتش بس داد و جنگ را پایان یافته اعلام کرد؟

 

هندی‌ها در روز نخست آغاز عملیات نظامی خود برخی از مراکز تروریستی واقع در خاک پاکستان را هدف قرار دادند که در نتیجه آن ده‌ها نفر از جمله شماری از اعضای خانواده رهبر جیش محمد کشته شدند؛ گروهی که هند می‌گوید در حمله مرگبار بر گردشگران در کشمیر دخالت داشته است.

 

با این وجود، حملات هند به سرعت به سایر نقاط پاکستان نیز گسترش یافت و به این ترتیب، هندی‌ها نشان دادند که هدف آنها تثبیت برتری نظامی و استراتژیک بر پاکستان در تنش دیرپای دو همسایه اتمی است؛ چیزی که وزیر دفاع پاکستان از آن به عنوان «غرور قدرت و تکبر کاذب» یاد می‌کند و مدعی است که حملات متقابل ارتش پاکستان این غرور و تکبر را درهم شکست و هندی‌ها را مجبور به عقب نشینی کرد. 

 

علاوه بر این در میدان نبرد نیز علیرغم اینکه پاکستانی‌ها تلاش فراوانی برای جلوگیری از جنگ و نشان دادن خویشتن‌داری خود برای پرهیز از گسترش غیرقابل مهار خشونت‌ها و کشیده شدن آن به یک جنگ تمام عیار انجام دادند، در عین حال با راه‌اندازی عملیات «بنیان مرصوص»، شماری از اهداف راهبردی و نظامی هند را آماج حملات کوبنده قرار دادند. آن‌ها افزون بر این، ده‌ها پهپاد و جنگنده هندی را در تقابل جنگ‌افزارهای هوایی و ضد هوایی زمینگیر و منهدم کردند.

 

کارشناسان نظامی پاکستان اکنون ادعا می کنند که به دنبال راه‌اندازی عملیات بنیان مرصوص بود که هندی‌ها به سرعت با پیشنهاد آتش بس موافقت کردند و به حملات و عملیات نظامی «سیندور» در خاک پاکستان و کشمیر تحت کنترل این کشور پایان دادند.

 

از جانب دیگر، شماری از کارشناسان مستقل نظامی نیز می‌گویند که جنگنده راهبردی ساخت چین ارتش پاکستان در یک تقابل هوایی با جنگنده‌های فرانسوی ارتش هند، پیروز شد و توانست دو جنگنده پیشرفته ارتش هند را ساقط و سرنگون کند. ضمن اینکه ده‌ها پهپاد پیشرفته هندی نیز توسط سامانه دفاع هوایی پاکستان سرنگون شد. 

 

با توجه به این واقعیت‌ها حتی اگر ادعای مقامات پاکستانی درباره پیروزی بر هند را نادیده بگیریم و آن را بخشی از عملیات روانی و جنگ تبلیغاتی پس از جنگ نظامی قلمداد کنیم، این واقعیت را نمی‌توان انکار کرد که جنگ اخیر اگر هیچ پرنده ای نداشت، هیچ بازنده‌ای نیز نداشت و هریک از دو قدرت متخاصم مسلح به تسلیحات کشتار جمعی در هرگونه تقابل و مناقشه آینده همچنان می‌تواند خود را رقیب بلامنازع و هم وزن دیگری قلمداد کند و به این ترتیب خصومت میان دو همسایه اتمی برای سال‌های سال همچنان ادامه داشته باشد.

 

محمدرضا امینی - جمهور