آیا اختفای رهبر طالبان خطرناک است؟

شیرمحمد عباس استانکزی؛ معین سیاسی وزارت خارجه طالبان از عدم حضور هبت‌الله آخوندزاده؛ رهبر این گروه در بین مردم، به صورت تلویحی انتقاد کرده و گفته حکومتی که رهبر آن منزوی باشد، دوام نمی‌آورد.

 

او در یک سخنرانی گفته رهبری که در بین مردم خود زندگی نکند، منزوی است و حکومتش دوام نخواهد آورد. او تاکید کرده که رهبران، وزیران و والیان باید در بین مردم خود باشند.

 

این مقام طالبان به حضور پیامبر(ص) در بین مردم اشاره کرده و افزوده که هر حکومتی که بر «قانون اسلام و شریعت» بنا شده باشد، باید با مردم خود همان‎گونه برخورد داشته باشد.

 

او تاکید کرده که رهبران و فرماندهان با حضور در بین مردم باید به مشکلات آنان رسیدگی کنند.

 

آقای ستانکزی همچنین گفته که در اسلام اقلیت و اکثریت وجود ندارد و «کسانی که با نام تاجیک و پشتون صدا بلند می‌کند، مثل مردم دوره جاهلیت قبل از اسلام است.»

 

این نخستین بار نیست که عباس استانکزی از سیاست های رسمی رژيم طالبان که عمدتا از سوی رهبر این گروه تنظيم و ابلاغ می شود، انتقاد می کند؛ اما او برای اولین بار به طور تلویحی، شخص اول تشکیلات طالبان را هدف قرار داده و این نشان می دهد که شکاف و اختلاف در میان رهبران طالبان به شدت بالا گرفته و شیوه رهبری ملا هبت الله آخوندزاده که در قندهار مخفی شده و گفته می شود تنها با یک جمع محدود از ملاهای تندرو قندهاری مشورت می کند، با انتقادات گسترده از سوی دیگر رهبران این گروه رو به رو است.

 

ملا عباس استانکزی که گفته می شود فردی «تکنوکرات» و با رویکردهای مدرن تر نسبت به رهبران سنتی طالبان می باشد، برای توجیه انتقادات خود و تلاش ناکام برای اقناع رهبر طالبان، به تاریخ، سنت ها و منابع اسلامی اشاره می کند و از این طریق در تلاش است تا روایت رادیکال ملا هبت الله و حلقه قندهار از اسلام را به چالش بکشد.

 

این رویکرد علیرغم تلاش شیرمحمد عباس استانکزی برای وفادار ماندن به منابع مورد تایید رهبری طالبان، تاکنون نتیجه بخش نبوده و او نتوانسته رهبر طالبان را از نگاه افراطی به حکومت داری و اعمال شریعت مورد نظر خودش بازدارد.

 

با این حال، آگاهان می گویند که انتقادات او سبب می شود که هاله قداستی که ملا هبت الله و اطرافیان او تلاش می کنند با مخفی کردن او از انظار عمومی، در اطرافش تشکیل دهند و او را مقدس، غیرقابل دسترس، معصوم، ماورایی، ورای درک انسانی و کاملا آسمانی نشان دهند، دریده شود و انتقاد از اشتباهات پرهزینه و ویرانگر رهبر طالبان با اشاره به پیامدهای خطرناک آن برای بقای رژیم طالبان به امری عادی تبدیل شود.

 

اگر استانکزی بتواند به این توفیق دست یابد، کار بزرگی کرده است؛ زیرا مقدس مآبی هنوز هم یکی از حربه های قدرتمند ملا هبت الله و اطرافیان او برای تحمیل دیدگاه های متصلبانه و جنجالی وی درباره شریعت و شیوه حکمرانی در اسلام بر فرودستان غالبا بیسواد وی محسوب می شود.

 

استانکزی به درستی به شیوه زیست پیامبر گرامی اسلام(ص) و سایر پیشوایان دینی و خلفای مسلمان اشاره کرده و از ارتباط نزدیک و بی واسطه آنها با مردم به منظور شنیدن شکایات و رسیدگی به مشکلات شان یاد کرده است؛ چیزی که ثابت می کند رویکرد ریاکارانه ملا هبت الله و رهبران پیشین طالبان در این زمینه تا چه اندازه غیراسلامی است و آنها چه نسبتی با اسلام و الگوهای حکومت داری اسلامی دارند.

 

نکته مهم تر این است که معین سیاسی وزارت خارجه طالبان در سخنرانی اخیر خود، درباره عواقب و پیامدهای اختفای رهبر این گروه برای بقای این رژيم هشدار داده است. این بدان معناست که او درباره تجرید و انتزاع حاکمیت از مردم از سوی رهبر طالبان عمیقا نگران است و مخفی ماندن ملا هبت الله را موجب تعمیق شکاف میان مردم و حکومت طالبان می داند.

 

او درست می گوید؛ زیرا یکی از بزرگترین مشکلات طالبان، هم در دوره اول و هم در دوره کنونی، ناتوانی آنها در برقراری ارتباط با مردم بوده است. آنها هنوزهم تصور می کنند که با سرنیزه می توانند همه چیز را بر مردم تحمیل کنند و نیازی به حمایت و مشروعیت مردمی ندارند؛ اما تاریخ شهادت می دهد که رژيم های توتالیتر، اقتدارگرا، قایم به شخص و به شدت بسته و انحصاری و مرکزگرا و مردم گریز، عمر کمتری دارند و در صورت تقابل با مردم، در برابر فوران خشم انباشته توده ای که حکومت را از خود نمی دانند، قادر به دفاع از خود نیستند.

 

بنابراین به نفع طالبان است که رهبر پنهانی آنها به ریاکاری و مقدس مآبی پایان دهد و از اختفا بیرون بیاید، جرأت مواجهه مستقیم با مردم را نشان دهد و مشکلات و خواسته های آنان را بی واسطه و بی هراس بشنود و به آنها پاسخ دهد؛ در غیر آن، چشم انداز بقای رژيم نامشروعی که هنوزهم بر یک پیمان نامه استعماری میان طالبان و امریکا استوار است، تیره و مبهم است.

 

عبدالمتین فرهمند - جمهور