کشتار مسکو؛ داعش یا اوکراین؟

یک روز پس از حمله مرگبار به یک سالون کنسرت مملو از جمعیت در مسکو ولادیمیر پوتین؛ رئیس ‌جمهور روسیه می‌گوید هر چهار مرد مسلحی که این حمله را انجام دادند، دستگیر شدند.

 

دست کم ۱۳۳ نفر در این حمله، کشته و بیش از ۱۴۰ زخمی شدند.

 

مقامات روسیه گفتند که در مجموع ۱۱ نفر بازداشت شدند و چهار مرد مسلح هنگامی که عازم اوکراین بودند، دستگیر شدند.

 

داعش مسئولیت این حمله را پذیرفته است.

 

آقای پوتین این کشتار را به عنوان یک «اقدام تروریستی وحشیانه» محکوم و اشارات قبلی سرویس‌های امنیتی روسیه مبنی بر تلاش مهاجمان برای فرار به اوکراین را تکرار کرد.

 

پیش‌تر جان کربی؛ سخنگوی شورای امنیت ملی امریکا اندکی پس از انتشار گزارش‌ها درباره حمله در مسکو گفت: «در حال حاضر هیچ نشانه‌ای مبنی بر دست داشتن اوکراین در این حمله وجود ندارد.»

 

در مقابل وزارت خارجه روسیه با واکنشی تند گفت: «مقامات واشنگتن بر چه مبنایی می‌توانند چنین نتیجه گیری کنند، در حالی که یک تراژدی در حال وقوع است؟ اگر امریکا چنین اطلاعاتی دارد، باید آن را به اشتراک بگذارد و اگر چنین اطلاعاتی در اختیار ندارد، کاخ سفید حق ندارد کسی را تبرئه کند.»

 

یک ماه پیش هم سفارت امریکا در مسکو درباره وقوع یک حمله بزرگ افراط گرایان هشدار داده بود؛ هشدارهایی که تردیدها و گمانه زنی ها درباره احتمال دسترسی امریکا به تروریست ها یا حتی کنترل و هدایت آنها را در میان تحلیلگران امنیتی روسیه، تقویت کرده بود.

 

جنگ لفظی اخیر در پی حمله خونین جمعه شب هم نشان می دهد که دو قدرت برتر، تلاش می کنند با نشانه رفتن انگشت اتهام به سمت عوامل مورد نظر خود، منافع پنهان شان را حفظ کنند.

 

در این میان، اگرچه گفته می شود که هر چهار تروریست دستگیرشده، از اتباع تاجیکستان هستند و احتمالا عضو شاخه خراسان داعش هستند؛ اما سرویس امنیت روسیه، تایید کرده که آنها هنگام فرار به اوکراین، دستگیر شده اند؛ چیزی که تلاش امریکا برای رفع اتهام از اوکراین را بی اثر می کند و مقام های روسی را به این نتیجه می رساند که ریشه های اصلی و عوامل واقعی و پشت پرده این حمله در اوکراین قرار دارند و سرویس اطلاعاتی کی‌یف و حامیان غربی آن در عقب این کشتار خونبار قرار دارند.

 

بربنیاد گزارش سرویس امنیت روسیه، ادعای امریکا درباره نقش داشتن داعش در کشتار مسکو شاید درست باشد؛ اما اینکه تروریست ها قصد فرار به اوکراین را داشتند، گمانه ها درباره ارتباط داعش و مزدوران جنگی وابسته به آن با ارتش و سازمان اطللاعاتی اوکراین را هم تقویت می کند و حتی با توجه به ارتباطات پیچیده ای که میان امریکا و شاخه خراسان داعش وجود دارد، بعید نیست که دامنه اتهامات روسیه، از اوکراین هم فراتر برود و خود امریکا را نیز مسئول بداند.

 

هشدار پیشین سفارت امریکا در روسیه هم این گمانه را تقویت می کند.

 

به این ترتیب، اگرچه قدرت های غربی به ویژه امریکا به طور گسترده به حمله خونین مسکو واکنش نشان داده و آن را شدیدا محکوم کرده اند؛ اما این امر، موجب نشده که نگاه مقام های روس درباره عوامل پشت پرده این حمله در اوکراین و قدرت های حامی آن از جمله ایالات متحده، تغییر کند.

 

پاسخ تند و سریع و صریح وزارت خارجه روسیه به ادعای سخنگوی شورای امنیت امریکا این برداشت را تایید می کند و نشان می دهد که روابط دو قدرت متخاصم، حتی شاید به قبل و بعد از حمله خونین ۲۳ مارچ تقسیم شود و این همان چیزی است که از هم اکنون اوکراین، امریکا و کشورهای اروپایی را به شدت نگران کرده است.

 

پیش از این، دیمیتری مدودف؛ رییس جمهوری پیشین روسیه که اکنون نایب رییس شورای امنیت ملی روسیه است، هشدار داده بود که اگر رهبران اوکراین در این حمله دست داشته باشند، روسیه حق دارد آنها را هدف قرار دهد و بکشد. 

 

این تنها یک هشدار نیست؛ بلکه می تواند به عنوان یکی از نخستین نشانه های بروز بحران بزرگ در روابط پرتنش و خصمانه دو ابرقدرت، مورد توجه قرار بگیرد و واکنش بسیار شدید، مرگبار، ویرانگر و خشم آلود روسیه به این حمله را قابل پیش بینی کند.

 

محمدرضا امینی - جمهور