پیام مخالفان به طالبان: جنگ یا گفتگو؟

محمد اسماعیل خان؛ از شاخص ترین رهبران جهادی ضد طالبان در نشست امنیتی هرات که در پایتخت تاجیکستان برگزار شده، بازگشت طالبان به قدرت را «دسیسه بزرگ جهانی» خواند و گفت به نظر می‌رسد گردانندگان «توافقنامه یکجانبه دوحه» از عملکرد خود در سپردن قدرت به طالبان پشیمان هستند.
 
او افزود: حالا همه متوجه شده ‌اند که طالبان نه تنها تغییر نکرده؛‌ بلکه نسبت به گذشته سختگیرتر هم شده ‌اند.
 
آقای اسماعیل خان تاکید کرد که مخالفان طالبان بیشتر از گذشته در حال نزدیک شدن به یکدیگر هستند و در صورت نتیجه ندادن مذاکره، مثل گذشته به شیوه ‌هایی رجوع خواهند کرد تا افغانستان را از این «شر» نجات دهند.
 
محمد اسماعیل خان، از پرسابقه ترین رهبران ضد طالبان محسوب می شود. او علیرغم تجربه دستگیری و زندانی شدن توسط رژيم طالبان در هر دو دوره قدرت گیری آن، همچنان بر موضع خود به عنوان یکی از شاخص ترین رهبران ضد طالبان باقی مانده و همواره بر عزم و اراده اش برای مبارزه با این رژيم تاکید کرده است.
 
سخنان تازه او در نشست امنیتی هرات که امسال در دوشنبه؛ پایتخت تاجیکستان برگزار شده هم نشانگر پایداری این فرمانده کهنسال جهادی بر موقف مورد اشاره است.
 
او اگرچه شاید دیگر به طور عملی، قدرت رهبری یک جنگ تمام عیار علیه طالبان را نداشته باشد؛ اما نفوذ، کاریزما و سابقه درخشانش در مبارزه مسلحانه، سخنان تازه اش را بسیار مورد توجه قرار خواهد داد؛ سخنانی که پس از دو سال سکوت ابراز می شود؛ اما هم طالبان و هم جریان های مخالف این رژيم، آن را جدی خواهند گرفت.
 
برای طالبان، این سخنان، حاوی این پیام مهم است که تکیه بر حمایت های امریکا نمی تواند آنان را در برابر اراده مردم و رهبران افغانستان برای دستیابی به عدالت و شکستن اتوریته قومی این رژیم، مصونیت ببخشد. او تصریح کرد که حتی امریکا و دیگر شرکای آن در «توافقنامه یکجانبه دوحه» اکنون به این نتیجه رسیده اند که بازگرداندن طالبان به قدرت، یک اشتباه بود و از آن پشیمان هستند؛ نکته مهمی که طالبان باید آن را جدی بگیرند و راه های تازه و کم هزینه ای را برای بقای شان جستجو کنند.
 
اسماعیل خان این راه ها را نیز به طالبان نشان داد و گفت که در حال حاضر، اولویت اصلی، تلاش برای گفتگو و مذاکره برای رسیدن به نتیجه است؛ اما تاکید کرد که اگر مذاکره نتیجه بخش نباشد، مخالفان متحد می شوند تا افغانستان را از «شر» طالبان نجات دهند.
 
به این ترتیب، طالبان باید دست به انتخاب بزنند؛ انتخابی که البته آسان نیست. آنها هنوز تصور می کنند که پیروز بلامنازع مناقشه بر سر قدرت در افغانستان هستند و از خارج نیز سیگنال های امیدبخشی برای حمایت از بقای شان دریافت می کنند؛ اما نشانه های موجود حاکی است که این تصور، اشتباه است.
 
نشست اخیر رهبران مخالف طالبان در مسکو هم با پیامی مشابه به کار خود پایان داد: اینکه طالبان باید میان گفتگوهای ملی برای صلح عادلانه و پایدار، یا جنگ یکی را برگزینند. فاصله نشست های مسکو و دوشنبه، تنها چند روز بود و این یعنی صفوف مخالفان طالبان در حال نزدیک تر شدن است؛ چیزی که اسماعیل خان هم به آن اشاره کرد و این یکی دیگر از نکته های مهمی بود که در سخنرانی تازه او پس از دو سال صبر و سکوت، مشهود بود.
 
میزبانی دو کشور مهم منطقه و همسایه، یعنی روسیه و تاجیکستان، از نشسست هایی با حضور رهبران مخالف طالبان در کمتر از یک هفته نیز به وضوح نشان می دهد که حتی اگر امریکا و شرکای منطقه ای و بین المللی آن همچنان از بقای رژيم طالبان حمایت کنند، رویکرد کشورهای منطقه در این زمینه به سرعت در حال تغییر است و حاکمیت قومی و یکجانبه این رژيم و خطرات بالفعل و بالقوه ناشی از آن، بیش از این قابل تحمل نیست.
 
به این ترتیب، نشست امنیتی هرات و حضور چهره های شاخص و مهم ضد طالبان در آن، یکبار دیگر این پیام صریح و انتخاب های دشوار را مورد تاکید قرار داد که طالبان باید میان گفتگوهای ملی و صادقانه صلح، یا بازگشت به جنگ، یکی را برگزینند.
 
نکته مهم دیگر اینکه فشردگی تحولات سیاسی و امنیتی پیرامون افغانستان در منطقه و جهان نشان می دهد که فرصت برای انتخاب، نامحدود نیست و ماه های پیش رو و محدودیت های فصل سرما شاید زمینه مناسبی برای تصمیم گیری نهایی طالبان درباره انتخاب های مورد اشاره و پاسخ به پیام مخالفان باشد.
 
نرگس اعتماد - جمهور