مواد مخدر؛ امپراتوری مالی طالبان

آژانس مبارزه با مواد مخدر هند  روز گذشته (14 مه) اعلام کرد که در یک عملیات مشترک با نیروی دریایی یک محموله بزرگ مواد مخدر که مبداء آن افغانستان اعلام شده را کشف و ضبط کرده است.

به گفته مقامات این آژانس؛ این بزرگترین محموله مواد مخدر است که از مبداء افغانستان ضبط می شود. همچنین این آژانس محموله ضبط شده را سومین محموله ای دانست که در یک سال ونیم گذشته از افغانستان به مقصد هند، سریلانکا و مالدیو قاچاق می شود.
اخیرا هم استرالیا اعلام کرد در 2 سال گذشته 225 میلیون دلار مت آمفتامین از افغانستان به استرالیا قاچاق شده است.

درست اوایل سال گذشته بود که ملا هبت الله آخوند زاده رهبر طالبان با صدور فرمانی؛ کشت، توزیع و ترانزیت خشخاش را در سراسر کشور ممنوع اعلام کرد و هشدار داد که تخلف از این فرمان مجازات سختی در پی خواهد داشت. اما حقیقت این است که این فرمان مانند بسیاری از فرمانهای سمبولیک و کلیشه ای رهبر طالبان مانند -فرمان عفو عمومی- ادعایی بیش نبوده و اعلام افزایش 16 درصدی زمین های زیر کشت خشخاش در سال جاری نشان داد که یا امیر طالبا ن بر سرزمین های تحت سیطره خود کنترل ندارد یا اراده ای برای از دست دادن سرمایه هنگفت ناشی از تجارت پر سود مواد مخدر در آنها وجود ندارد.

در پی صدور این فرمان بهای مواد مخدر خام از 80 دلار به 200 دلار رسید؛ برای طالبان این یک ترفند سود آور است. با صدور فرمان منع کشت و ترانزیت موادمخدر به نوعی نظارت جهانی را  دور می زنند و از این طریق با فراغ بال کمبود شدید بودجه خود را که ناشی از بلوکه شدن سرمایه های افغانستان در خارج و اقتصاد ورشکسته تحت حاکمیت خود را رفع می کنند.

البته طالبان قبلا برخی موانع مهم تجارت پر سود مواد مخدر را هم شناسایی و در رایزنی با ایالات متحده آمریکا رفع کرده بود. آنها در آخرین تلاش بشیر نورزی قاچاقچی بین المللی و از نخستین حامیان مالی طالبان را که از سال 2005 در بند آمریکا بود را آزاد و به کابل منتقل کردند. مشخص بود که دلیل اصرار طالبان بر آزادی بشیر نورزی تنها یک چیز میتواند باشد:  دسترسی آسان و بی درد سر به بازارهای فروش مواد مخدر و تامین مالی طالبان.

جدای از ترانزیت مواد مخدر؛ بعد از صدور فرمان رهبر طالبان میزان زمین های زیر کشت خشخاش بعد از تسلط طالبان است.

آیا با فرمان رهبر طالبان مبنی بر ممنوعیت کشت خشخاش؛ زمین های زیر کشت آن در سال جاری سیر نزولی داشته و از این فرمان تبعیت شده؟

آمارهای سازمانهای جهانی که در این زمینه فعال هستند نشان میدهد نه تنها چنین اتفاقی نیفتاده بلکه به گفته دفتر مبارزه با مواد مخدر سازمان ملل که در نوامبر 2022 منشرشده بود نشان می دادکه در این سال 233 هزار هکتار زمین زیر کشت خشخاش بوده که نسبت به سال قبل افزایش 3 برابری را شنان می دهد. نکته جالب این است که فرمان ملا هبت الله صرفا موجب بالا رفتن قیمت مواد مخدر شده و به نوعی از این طریق به اقتصاد ورشکسته طالبان پول بیشتری تزریق شده است.
آمارهای سال جاری هم افزایش شدید زمین های زیر کشت مواد مخدر را در افغانستان نشان می دهد. طبق این آمار کشت مواد مخدر افزایش 32 درصدی داشته و گردش مالی ناشی از کشت مواد مخدر که در سالهای گذشته 430 میلیون دلار بود در سال جاری به حدود یک میلیارد و 300 میلیون دلار رسیده است. علاوه بر آن در افغانستان تحت سیطره طالبان شاهد افزایش فزاینده مواد مخدر صنعتی و شیشه در کشور بوده ایم.

طالبان بر اساس نوع ساختار حکومتی اصولا خود را به مردم و جامعه بین الملل پاسخگو نمی داند و بیشتر فرامین رهبران طالبان بر اساس مقتضیات  این گروه صادر می شود؛ با توجه به این که حکومت طالبان هنوز به رسمیت شناخته نشده و از طرفی یکی از مطالبات جامعه بین الملل مبارزه این کشور با کشت خشخاش در افغانستان بوده این فرمان صرفا برای جلب رضایت جامعه جهانی صادر شده  اما در عمل  با توجه به این که اقتصاد این گروه با تجارت مواد مخدر گره خورده است عملا غیر ممکن است این گروه بتواند از این سرمایه عظیم به آسانی دست بکشد.

در دوره حاکمیت اول طالبان ملا محمد عمر رهبر این گروه در پیامی که از رادیو شریعت قرائت شد " کشت خشخاش را غیر اسلامی دانست و تاکید داشت که کشتکاران به شدت مجازات می شوند" .

راستی آزمایی فرمان نیز نشان داد که بعد از صدور فرمان ملا محمد عمر در سال 2000 حجم تولید کاهشی 95 درصدی داشت اما در فرمان ملا هبت الله علاوه بر این که هیچ واژه ای مبنی بر ممنوعیت شرعی کشت خشخاش و تجارت مواد مخدر نیست راستی آزمایی عملی آن نیز نشان می دهد که نه تنها زمین های زیر کشت افزایش چشمگیری داشته که با توجه به بالا رفتن قیمت جهانی؛ سود سرشاری را عاید طالبان ساخته و این گروه در سرزمین تحت حاکمیت خود  با ایجاد کارخانه های کوچک و بزرگ به فراوری محصولات مخدر جدید و صنعتی نیز روی آورده است.

در پایان باید گفت جدای از همه موارد در طول حداقل 25 سال اخیرطالبان بازیگران اصلی تجارت خشخاش بوده اند؛ مشخص است که این گروه روی تجارت تریاک افغانستان به عنوان یکی از مهمترین منابع اصلی درآمد خود حساب کرده اند. حال چرا باید قید این درآمدها زده شود
فاطمه موسوی- خبرگزاری جمهور