سازمان ملل و طالبان؛ پشت سر خطا، پیش رو خطر

شورای امنیت سازمان ملل قرار است وضعیت افغانستان را در جلسه صبح روز دوشنبه (به وقت شرق امریکا) پشت درهای بسته بررسی کند.
 
هفته گذشته، دبیرکل سازمان ملل متحد دومین نشست دوحه را با نمایندگان حدود ۲۵ کشور و سازمان بین‌المللی در قطر در مورد افغانستان برگزار کرد.
 
در جلسه شورای امنیت، دبیرکل سازمان ملل گزارشی به این شورا ارائه خواهد کرد و احتمالا تعیین نماینده ویژه سازمان ملل بنا به قطعنامه ۲۷۲۱ تصویب شده در ۲۹ دسامبر گذشته نیز مورد بررسی قرار گیرد.
 
طالبان در نشست دوحه شرکت نکرد.
 
در مورد جلسه شورای امنیت هم ذبیح‌الله مجاهد؛ سخنگوی ارشد طالبان گفته: «ما در این مورد قبلا موقف خود را اعلام کرده بودیم که با حضور یوناما که در بخش سیاسی ملل متحد نمایندگی می‌کند، تعیین نماینده مخصوص دیگر بدون ضرورت است.»
 
این نشست در حالی برگزار می شود که بسیاری از ناظران مستقل، کشورهای بزرگ منطقه و حتی طالبان، نشست اخیر دوحه درباره افغانستان را ناکام و فاقد دستاورد توصیف کردند. با این حال، قرار است در جلسه شورای امنیت «نتایج» این نشست هم مورد بررسی قرار بگیرد و آنتونیو گوترش؛ دبیر کل سازمان ملل که میزبان نشست دوحه بود، گزارش خود از این نشست را به اعضای شورا ارائه کند و درباره تدابیر بعدی در برخورد با طالبان و رسیدگی به پرونده افغانستان، پیشنهادها و راهکارهای مورد نظرش را مطرح سازد.
 
در این میان، یکی از اصلی ترین مسایل، تعیین نماینده ویژه سازمان ملل برای افغانستان است؛ موضوعی که از حمایت امریکا و قدرت های غربی شریک استراتژیک واشنگتن برخوردار است؛ اما طالبان و متحدان منطقه ای آنها مانند چین، ایران و کمی تا قسمتی روسیه با آن مخالفت کرده و یا برای تعیین آن، پیش شرط هایی را مطرح کرده اند.
 
به عنوان نمونه، روسیه تصریح کرده که این نماینده باید در رایزنی با تمام اعضای شورای امنیت و براساس موافقت و اجماع آنان، تعیین شود، ایران تاکید کرده که نماینده ویژه باید از خود منطقه و مسلمان باشد. طالبان اما مصرانه با این اقدام، مخالفت می کنند و می گویند که در موجودیت یوناما، تعیین نماینده ویژه، ضرورتی ندارد.
 
به این ترتیب، شورای امنیت عملا دستخوش یک بن بست است؛ بن بستی که البته تنها محدود به تعیین یا عدم تعیین نماینده ویژه سازمان ملل برای افغانستان نمی شود؛ بلکه به کل پرونده طالبان و افغانستان، تعمیم می یابد و تصمیم گیری درباره آن را برای سازمان ملل که هر روز بیشتر از قبل، اعتبار و اقتدار و وجاهت اش را از دست می دهد، دشوارتر می سازد.
 
نشست اخیر دوحه هم نشان داد که این بن بست، بسیار جدی و عمیق است و شکستن آن نیازمند همزبانی و تفاهم ابرقدرت ها و بازیگران عمده بر سر منافع متضادی است که همدیگر را نقض می کنند؛ نکته ای که تحقق آن تقریبا محال می نماید.
 
در چنین شرایطی، سازمان ملل متحد، هزینه، انفعال، بی عملی، بازی در زمین ابرقدرت ها، سوگیری های سیاسی غیرضروری و زیانبار بر له یا علیه این یا آن قدرت مسلط بر سرنوشت افغانستان، نادیده گرفتن بخش بزرگ جامعه افغانستان در معادلات سیاسی و امنیتی و زد و بندهای پیدا و پنهان، مشروع و نامشروع با جناح های قومی، گروه های تروریستی، باندهای تبهکار و غیرقانونی و دولت های حامی تروریزم در پیرامون افغانستان را می پردازد.
 
سازمان ملل در حالی درگیر تصمیم گیری دشوار درباره آینده افغانستان و طالبان است که کارنامه مخدوش این سازمان در این زمینه، خود یکی از معضلات و چالش هایی بوده که همواره بر مشکلات افغانستان افزوده و راه های دستیابی به صلح در این کشور را دشوارگذارتر کرده است.
 
به این ترتیب، راه پیش روی این سازمان و بازیگران نقش آفرین در شورای امنیت آن نیز مسیری بسیار صعب العبور و سخت گذار است؛ زیرا رویکرد کنونی این سازمان و قدرت های مسلط بر آن برای تعامل یکجانبه با طالبان به مثابه یک نیروی غیرمسئول، بی ریشه، فاقد حمایت های حداکثری مردم افغانستان و دارای سوابق سیاه در حمایت از تروریزم و ارتباط با رژيم های حامی تروریست ها، و در مقابل، نادیده گرفتن عامدانه سایر جریان های سیاسی و قومی و مردم افغانستان، عمیقا خطرناک است و آینده تاریکی را در برابر افغانستان، منطقه و حتی جهان قرار می دهد.
 
محمدرضا امینی - جمهور