زلزله هرات و سوء‌ مدیریت طالبان

چهار روز از زلزله ویرانگر و مرگبار هرات گذشت. در سومین روز این رویداد فاجعه بار اما وزارت دولت در امور رسیدگی به حوادث طالبان به‌دلیل نشر آمار اشتباه از شمار قربانیان زلزله «عذرخواهی» کرد.
 
این‌ وزارت روز یک‌شنبه، ۱۶ میزان گفت که آمار مجموعی کشته و زخمیان این رویداد طبیعی در هرات دو هزار و ۵۳ تن است؛ در حالی که پیشتر گفته بود که در نتیجه این رویداد طبیعی دست‌کم دو هزار و ۵۳ تن جان باخته‌اند و ۹ هزار و ۲۴۰ تن دیگر زخمی شده‌اند.
 
با این حال، طالبان رقم دقیق از شمار کشته‌ها به‌دست نداده‌اند.
 
این وزارت سپس گفت: «به‌دلیل موجودیت وضعیت اضطراری در ساحه گزارش‌های ضد‌ونقیض از تیم‌های مختلف به مرکز مواصلت نموده است که آمار فوق درست نبوده و ریاست اطلاعات و ارتباط عامه وزارت، بابت نشر چنین آمار از ملت افغانستان مخصوص ولایت هرات معذرت می‌خواهد.»
 
به گفته این وزارت ۹ هزار و ۲۴۰ تن شمار زخمیان نه؛ بلکه شمار تخمینی نفوس قریه‌های تخریب شده است.
 
این در حالی است که تاکنون هیچ آمار نهایی تایید شده ای از سوی  دستگاه های رسمی دولت طالبان منتتشر نشده و تنها سازمان های امدادی بین المللی، آمار تقریبی از مرگ و میر، زخمی ها و آسیب دیدگان این فاجعه، ارائه کرده اند.
 
این برای گروهی که ادعای دولت داری می کند، شرم آور است؛ گروهی که به جای استفاده از ظرفیت های علمی و انسانی، اسیر تعصب و دگم اندیشی و نگاه قومی و ایدئولوژیک به مدیریت است و با گماشتن ملاهای مزدور و بی سواد در رأس ادارات تخصصی، حتی قادر به مدیریت مدبرانه یک بحران محدود هم نیست.
 
وضعیت آشفته و شرم آوری که در زمینه آمار قربانیان زلزله مهیب هرات جریان دارد، در عرصه عملیات امداد و نجات نیز کاملا به چشم می خورد.
 
مقام های محلی طالبان از همان نخستین ساعات وقوع رویداد، از سازمان های امدادی بین المللی درخواست کمک کردند و این استمداد ملتمسانه به وضوح نشان داد که طالبان برای شرایط اضطراری و بحرانی، هیچ برنامه ای ندارند و مدیران حکومتی آن فاقد هرگونه راهبرد پیشگیرانه و برنامه بلندنظرانه و بازدارنده برای وضعیت های فاجعه بار اند.
 
از سوی دیگر، رژیمی که به دلیل فقدان ریشه های مردمی و با اتکای به قدرت عاریتی کشورهای خارجی بر سرنوشت مردم، مسلط شده، همواره از مردم می ترسد. به همین دلیل، سران طالبان، تنها کاری را به خوبی یاد گرفته اند، سرکوب، سانسور و وضع محدودیت های سنگین بر مردم، سازمان های امدادی و نهادهای کمکی داخلی و خارجی است.
 
آنها زنان را از کار در سازمان های دولتی و خصوصی، منع کرده اند؛ اقدامی تعصب آمیز و ضد انسانی که در شرایطی مانند وقوع زلزله، موانع بزرگی را در مسیر امدادرسانی و نجات زنان و کودکان و مداوا و حتی تشییع و تدفین قربانیان زن، ایجاد می کند و این امر هم در مسیر امدادرسانی بهینه، به هنگام و مؤثر در زلزله مرگبار هرات، موانع بزرگی را به وجود آورده است؛ تا آنجا که سازمان عفو بین الملل هم از طالبان خواسته که به سازمان های امدادرسان، اجازه فعالیت بدون محدودیت برای کمک رسانی به آسیب دیدگان زلزله را بدهند و محدودیت های غیرانسانی بر امدادرسانان را لغو کنند.
 
نکته دیگری که سوء مدیریت، بی برنامگی، ناتوانی و ناکامی بزرگ طالبان در مواجهه مسئولانه با زلزله هرات را نشان داد، اقدامات محدود و بسیار دیرهنگام دولت مرکزی آنها برای کمک رسانی بود. از مقام های ارشد طالبان تنها قلندر عباد؛ وزیر صحت و ملا غنی برادر؛ معاون اقتصادی نخست وزیر آن گروه به هرات سفر کردند و کابینه طالبان هم تنها ۱۰۰ میلیون افغانی را برای کمک به زلزله زدگان، اختصاص داده است.
 
این در حالی است که پیش از این، در رویدادهای مشابه، واکنش های گسترده و سریع مقام های ارشد طالبان را شاهد بودیم. به عنوان نمونه، وقتی یک کودک زابلی به چاه افتاده بود از سراج الدین حقانی تا ملا یعقوب؛ وزرای داخله و دفاع طالبان همگی به زابل رفتند و از هلیکوپتر و سایر امکانات برای کمک استفاده شد. در زلزله پکتیکا نیز اقدامات سریع و گسترده ای از سوی تمام رهبران طالبان صورت گرفت و سیل کمک های گوناگون به منطقه گسیل یافت.
 
این اقدامات به سهم خود، قابل تحسین است؛ اما به شرطی که صرفا نمایش تبلیغاتی یا مبتنی بر رویکردهای تبعیض آمیز قومی و قبیله ای نباشد.
 
از جانب دیگر، دو رویداد مورد اشاره قبلی در زمان هایی صورت گرفته بود که رژيم طالبان، نوبنیاد محسوب می شد و به دلیل عدم دسترسی به منابع مالی به شدت تحت قرار داشت؛ اما اکنون که طالبان ثروتمند شده اند، چرا باید برای کمک به زلزله زدگان هرات، صرفا صد میلیون افغانی اختصاص یابد و بدتر از آن اینکه برای امداد و نجات به طرز تحقیرآمیزی از کشورهای همسایه و جهان درخواست کمک شود و دولت طالبان حتی از ارائه یک آمار دقیق و واقعی از قربانیان هم ناتوان باشد؟! شرم آور است.
 
نرگس اعتماد - جمهور