معادن؛ در دیدرس داعش، در تیررس فاجعه

داوودشاه صبا؛ وزیر معادن خطاب به نیروهای امنیتی گفته که بر اساس استراتژی که نیروهای داعش در کشورهای دیگر داشته‌اند این گروه در پی تامین مالی خود است که معادن افغانستان نیز می‌تواند یکی از این موارد باشد.

او گفت که شواهد نشان می‌دهد که نطفه داعش اکنون در افغانستان در حال بسته شدن و ظهور است.

آقای صبا تاکید کرد:"براساس تحلیل ما گروه طالبان هم در نقاط مختلف افغانستان از معادن برای تمویل مالی خود استفاده می‌کند."

او گفت که هدفش از یادآوری این مسایل، توجه جدی نهادهای امنیتی به این موضوع بوده‌ است.

او چند روز قبل نیز به اعضای مجلس نمایندگان گفته بود که سیاست ‌گذاری کنونی دولت در خصوص معادن، این کشور را به سوی "مصیبت" سوق می ‌دهد.

او گفت:"امروز بخش معادن افغانستان به عوض این که در مسیر رفاه ملت افغانستان برود، در مسیر مصیبت می ‌رود. از گفتن آن خجالت نمی ‌کشم و از این موضع خود دفاع هم خواهم کرد. به شکلی که ما امروز منابع افغانستان را مدیریت می ‌کنیم ما را بدون شک به سوی فاجعه خواهد برد، مگر این که جلو آن را بگیریم."

معادن افغانستان یکی از معدود عرصه‌ هایی است که تاکنون همچنان دست ‌نخورده باقی مانده است. این شاید تنها پیامد مثبت جنگ ‌های ویرانگر چند دهه‌ اخیر باشد؛ جنگ ‌هایی که همه ‌چیز را نابود کرد، به جز معادن را؛ زیرا معادن از دسترس جنگجویان خارج بود و قدرت‌ های خارجی نیز به دلیل بی‌ ثباتی ‌های مداوم، عدم اطمینان و شکنندگی اوضاع، هرگز فرصت نیافتند تا به سراغ این گنج‌ های نهان بروند.

با این حال، برخلاف انتظاری که وجود داشت، نظام کنونی از ۱۴ سال پیش تاکنون نه تنها هیچ گام مهم و مؤثری در زمینه استفاده بهینه از معادن در راستای تقویت اقتصاد ملی نکرده؛ بلکه خود در موارد فراوانی زمینه ساز سوء استفاده از معادن شده است. با این حساب، قبل از ظهور داعش نیز معادن افغانستان به اندازه کافی دچار مصیبت بود و در مسیر فاجعه قرار داشت.

این عرصه نیز متاسفانه همانند بسیاری دیگر از عرصه های مربوط به سرمایه های ملی کشور به صورت بی رحمانه ای به حراج گذاشته شده و تاراج می شود.

براساس آمارهایی که در سال ۲۰۱۰ از سوی سازمان زمین شناسی امریکا ارائه شد، افغانستان دارای منابع سرشاری از مس، طلا، آهن، گاز، زغال سنگ، اورانیم، مرمر و مهم تر از همه لیتیم است.

یکی از مقامات وزارت دفاع امریکا در آن زمان گفت که افغانستان می تواند به "عربستان لیتیم" تبدیل شود.

بربنیاد این تحقیقات، ارزش مجموعی این معادن و ذخایر دست نخورده زیرزمینی می تواند به یک هزار میلیارد دالر برسد؛ اما مقام های دولت پیشین افغانستان می گفتند که این آمار تقریبی است و ارزش مجموعی معادن افغانستان بالغ بر سه هزار میلیارد دالر می شود.

با اینهمه، اظهارات تازه وزیر معادن افغانستان، چشم اندازی تیره و تاریکی را در برابر این آخرین امید شکوفایی اقتصادی افغانتسان قرار داد.

اگرچه وزیر معادن به ابعاد و انگیزه های فاجعه آمیز وضعیت معادن و نحوه استفاده مصیبت بار از این ثروت ارجمند ملی، اشاره روشنی نکرده است؛ اما پیشتر از او گزارش ها و داده هایی انتشار یافته است حاکی از اینکه در گذشته، بخشی از دولت در سطوح کلان در تاراج معادن کشور دست داشته و نه تنها هیچ کاری در راستای صیانت از سرمایه های ملی و مبارزه با دستبردزنندگان، تاراج کنندگان و دزدان بیرحم این سرمایه های عظیم نمی کرده است؛ بلکه به نحوی سعی کرده از تشکیل دوسیه متهمان ردیف اول این پرونده جلوگیری کند؛ تا این تاراج به صورت سیستماتیک و روشمند و در فضایی امن و مصون از پیگرد قضایی انجام شود.

این در حالی است که حوزه معادن افغانستان یکی از پول ‌سازترین عرصه هایی است که پس از تاراج کمک های جهانی، تجارت سیاه تولید و فروش مواد مخدر و دیگر سرمایه های ملی مانند قاچاق آثار بی مانند باستانی این سرزمین، می تواند هیولای سیری ناپذیر فساد و مافیا را مجاب و سیراب نماید.

دست یافتن و بهره وری تروریست ها از منابع زیرزمینی افغانستان، تهدید تازه و جدی دیگری است که عرصه معادن افغانستان را نشانه رفته است.

پیش از اظهارات هشدارآمیز وزیر معادن مبنی بر امکان دسترسی داعش به معادن افغانستان و استفاده از آن برای تغذیه اقتصادی این نیروی تروریستی، گزارش هایی منتشر شده بود حاکی از اینکه طالبان و دیگر گروه های تروریستی فعال در بدخشان در شمال شرق کشور، از معادن و منابع زیرزمینی به نفع خود سوء استفاده می کنند.

همچنین گزارش شده است که تروریست ها از موترهای حامل زغال سنگ استخراج شده از معادنی در شمال و مرکز کشور، پول های هنگفتی به عنوان حق العبور دریافت می کنند و به این ترتیب، از درآمدهای حاصل از استخراج معادن کشور، تغذیه می کنند.

همه اینها در حالی است که اشرف غنی؛ رییس جمهور بدون آنکه عملا اقدامی در راستای نجات گنج های زیرزمینی افغانستان از چنگال هیولای فساد دولتی و گروه های تروریستی و مافیایی صورت دهد، در اظهار نظری کاملا انتزاعی و خیال پردازانه مدعی شده است که افغانستان تا ۴۰۰ سال آینده از معادن خود تغذیه خواهد کرد!
محمدرضا امینی- خبرگزاری جمهور