خط لوله تاپی و آنچه افغانستان می خواهد

وزارت معادن اعلام کرده که سه شرکت بزرگ خارجی ابراز علاقمندی کرده که در چارچوب کنسرسیومی، مدیریت پروژه خط لوله گاز تاپی را به عهده گیرند.
طرح انتقال گاز ترکمنستان از طریق افغانستان به پاکستان و هند که به تاپی موسوم است، قبلا مورد توافق این چهار کشور قرار گرفته؛ اما هنوز اجرایی نشده است.
داوودشاه صبا؛ وزیر معادن گفت که شرکت‌های توتال فرانسه، آر. تی. گلوبال روسیه و شرکت نفت چین خواستار مشارکت در اجرایی این طرح شده‌اند.
آقای صبا گفت که آغاز اجرای طرح تاپی یک تا دوسال وقت می گیرد.
توافقنامه طرح هشت میلیارد دالری تاپی در اواخر سال ۲۰۱۱ میلادی امضا شد؛ طرحی که سالانه ظرفیت انتقال بیش از ۳۰ میلیارد متر مکعب گاز را دارد. افغانستان در این پروژه سهم ۲۵ درصدی دارد.
این خط لوله گاز بعد از ۱۴۷ کیلومتر در خاک ترکمنستان، وارد افغانستان می‌شود و با عبور از ولایت‌های هرات، فراه، قندهار و هلمند وارد پاکستان و بعد هند می‌شود.
انتظار می‌رود که این خط لوله گاز در داخل افغانستان برای ۱۲ هزار نفر فرصت شغلی مستقیم ایجاد کند و بخشی از نیازهای افغانستان به انرژی گاز را نیز مرتفع سازد.
افزون بر این، افغانستان انتظار دارد، از مجرای حق العبوری که از کشورهای طرف قرارداد داد و ستد گاز دریافت می کند،‌ سالانه میلیون ها دالر درآمد کسب کند.
اینها مواردی است که افغانستان، علی الحساب در پی دست یافتن به آن است و اگر کار عملی این پروژه رسما آغاز شود، در دستیابی به این میزان از امتیاز و منابع، تردیدی وجود نخواهد داشت؛ اما برای کشور توسعه نیافته ای مانند افغانستان، این امتیازها بدون تردید کافی نخواهد بود.
کابل در پی دستیابی به سودهای کلانتری در سایه عبور خط لوله تاپی از خاک افغانستان است.
بر پایه نموداری که متخصصان پروژه عظیم و درازمدت تاپی، ترسیم کرده اند سه تا از ناامن ترین ولایت های جنوبی و غربی افغانستان به علاوه هرات، از جمله مناطقی اند که خط لوله تاپی می بایست از آنها عبور کرده و وارد پاکستان شده و از آنجا به هند برود.
بنابراین یکی از اصلی ترین نگرانی ها که همواره مانعی بزرگ در برابر اجرایی شدن این پروژه، محسوب می شده، ناامنی های وسیع و سنگینی است که بر این بخش ها از خاک افغانستان همواره استمرار داشته است.
افغانستان امیدوار است با به جریان انداختن عملی این پروژه، کشورهای طرف قرارداد را به یک همکاری امنیتی به بهانه تامین امنیت خط لوله گاز تاپی نیز ترغیب کند.
در این میان، بازهم نگاه اصلی به پاکستان و ترکمنستان است.
پاکستان که پیش از این، متهم ردیف اول ناامنی های افغانستان محسوب می شد و با روی کار آمدن دولت اشرف غنی در کابل و تلطیف شدن نسبی فضای رابطه میان دو کشور، تنور اتهام زنی های تنش آلود، سردتر شده و جای خود را به همکاری برای صلح و مبارزه مشترک با تروریزم داده است.
ترکمنستان نیز پیش از این، بنا به هر دلیلی، میزبان مذاکرات صلح بوده و به ویژه در زمان سلطه رژیم طالبان در افغانستان، سعی کرد، برخی مشکلات دولت اسلامی به رهبری مجاهدین و رژیم امارت اسلامی طالبان که بر بخش های وسیعی از کشور، حاکمیت داشت را کاهش دهد.
از جانب دیگر، یکی از مهم ترین امتیازات پروژه تاپی این است که هر یک از چهار کشور طرف قرارداد در این پروژه عظیم، سودهای بزرگی را نصیب می شوند و با به جریان افتادن عملی آن، همه طرف ها ذینفع خواهند بود؛ بنابراین، تصور نمی شود هیچیک از آنها در خصوص فراهم شدن زمینه های امنیتی آغاز مراحل اجرایی آن، رغبت و اشتیاق نداشته باشد.
با این حساب افغانستان در نظر دارد در سایه این پروژه، برای آغاز دیگر پروژه های بزرگ عمرانی، بازسازي، توسعه اقتصادی و تولید و تجارت و ترانزیت در افغانستان، زمینه سازی کرده و تاپی را به مثابه یک استارت و آغاز عملیاتی سازی این رویای بزرگ در نظر آورد.
اشرف غنی در آخرین مورد از سفرهای منطقه ای اش به عشق آباد رفت؛ تا مقام های ترکمنستان را به برداشتن گام های عملی در خصوص این پروژه ترغیب کند.
افزون بر این، کارشناسان پیش بینی می کنند این خط لوله، زمینه پیوندهای عمیقتر سیاسی در سایه تقویت مناسبات و داد و ستدهای تجاری و اقتصادی را میان کشورهای منطقه به ویژه پاکستان و افغانستان و همچنین پاکستان و هند فراهم خواهد کرد.
محمدرضا امینی- خبرگزاری جمهور