افغانستان روی ریل توسعه

بر اساس توافق کشورهای چین، قرقیزستان، تاجیکستان، ایران و افغانستان، شبکه خط آهن چین با عبور از این کشورها به راه آهن ایران وصل خواهد شد.
این توافق در دیدار هفته پیش نمایندگان این پنج کشور در شهر دوشنبه به دست آمده است.
این طرح از منطقه کاشغر چین شروع و با عبور از قرقیزستان و تاجیکستان وارد شیرخان بندر ولایت قندوز در شمال افغانستان می‌شود و از راه ولایت‌های شمالی افغانستان به هرات می‌رسد و از طریق منطقه شام تیغ به ایران وصل خواهد شد.
طول کل مسیر حدود ۲ هزار و ۱۰۰ کیلومتر است که حدود ۱ هزار و ۱۵۰ کیلومتر آن از خاک افغانستان می‌گذرد.
بانک توسعه آسیایی، بانک جهانی و بانک چین هزینه ساخت این خط آهن را تامین می‌کنند.
افغانستان عضو سازمان همکاری اقتصادی منطقه‌ای(کریک) است که ۱۰ کشور آسیای میانه عضو آن هستند.
ایجاد شش دالان ترانزیتی بین‌المللی که از این ۱۰ کشور عبور کند، از برنامه‌های این سازمان برای کشورهای عضو است. دو دالان آن، از افغانستان عبور خواهد کرد.
عبور خط آهنی که مرکز آسیا را به جنوب آسیا و خاور میانه وصل کند از خاک افغانستان، از رویاهای دیرینه افغانستان بوده است.
این برای کشوری که تاکنون همچنان وابسته به شیوه های ساده؛ اما پرهزینه و خطرناک حمل و نقل جاده ای است، از سوی دیگر در زمینه حمل و نقل هوایی نیز مشکلات فراوانی دارد و همچنین هیچ راهی به دریا ندارد؛ تا از مزیت حمل و نقل مرسوم جهانی یعنی مسیرهای دریایی برخوردار گردد، می تواند مایه امید و خوش بینی فراوانی باشد.
این امر به کابل امکان می دهد که علاوه بر دریافت سالانه صدها میلیون دالر حق ترانزیت، به شاهرگ توسعه و تجارت جهان نیز راه پیدا کند و از اتکای یکجانبه به بنادر و مرزهای زمینی پاکستان، رهایی یابد.
شماری از کارشناسان پیش بینی می کنند که اگر طرح های بلندپروازانه افغانستان در زمینه اتصال به کشورهای در حال توسعه در آسیای مرکزی و از این طریق به دیگر قدرت های اقتصادی آسیایی، عملیاتی شود، از وابستگی سیاسی و امنیتی افغانستان به پاکستان نیز کاسته خواهد شد و سیاست خارجی کابل به دلیل استقلال اقتصادی، میدان بیشتری برای مانور در برابر پاکستان به دست خواهد آورد.
پاکستان طی سال های گذشته همواره از اهرم اقتصاد و ترانزیت، برای تحت فشار قرار دادن دولت و مردم افغانستان استفاده کرده و از جانب دیگر، با ایجاد ناامنی و ارعاب و دهشت افکنی در مناطق مختلف کشور، مانع از عملیاتی شدن طرح های توسعه ای شده است.
جاده حلقه ای افغانستان که هرات در غرب افغانستان را به ولایت های شمالی وصل می کند اکنون سال هاست به دلیل ناامنی، نیمه تمام مانده و دولت کابل قدرت نیافته است در برابر ناامنی های مانع از پیشرفت این پروژه، مقاومت کند.
همچنین سال گذشته، همزمان با سفر حامد کرزی؛ رییس جمهوری پیشین به چین و توافق او با چینی ها بر سر بازگشایی مسیر تاریخی راه ابریشم که از بخش هایی از ولایت بدخشان در شرق کشور عبور می کند، ناامنی های گسترده ای در برخی ولسوالی های این ولایت آغاز شد و تاکنون ادامه دارد.
با این حال، به نظر می رسد دولت جدید افغانستان، اهمیت بیشتری به راهبرد توسعه اقتصادی به منظور دست یافتن به ثبات و پایداری سیاسی و امنیتی می دهد و معتقد است که با توسعه این عرصه از طریق بهره وری از پتانسیل های بی بدیل افغانستان برای تبدیل شدن به چهارراه اقتصادی آسیا می توان، بخشی از زمینه ها و عوامل ناامنی را برچید.
به باور کارشناسان، کاهش وابستگی اقتصادی به پاکستان، یکی از اصلی ترین اهداف این تلاش هاست.
اکنون مقام های کابل معتقد اند که آنها به تامین امنیت بیش از نیمی از خط آهن ترانزیتی که چین را از طریق آسیای مرکزی و افغانستان به ایران وصل می کند مصمم هستند و به دلیل منافع و اهمیت راهبردی این مسیر برای اقتصاد و توسعه اقتصادی افغانستان، کابل متعهد به این قرارداد خواهد ماند.
با این وصف، کارشناسان می گویند که با توجه به عبور بخش های وسیعی از این خط آهن از مناطق ناامن کشور، هنوز تا عملی شدن و تحقق این رویاهای خوش بینانه راه دراز و دشوارگذاری در پیش است؛ اما آنچه در این میان، قابل انکار نیست این نکته است که افغانستان برای مهار توسعه طلبی هژمونیک پاکستان، راهی جز کاهش وابستگی به این کشور به ویژه در عرصه اقتصادی ندارد.
سیدعلی حسینی- خبرگزاری جمهور