بامیان؛ غربت شکوه، غم فراموشی

محمدیونس قانونی؛ معاون اول ریاست جمهوری انتخاب بامیان به عنوان نخستین مرکز فرهنگی کشورهای جنوب آسیا (سارک) را یک انتخابات شایسته خواند.
آقای قانونی افزود که باید بازسازی و نوسازی بخش هایی از ولایت بامیان در صدر اولویت های کاری دولت فعلی و آینده باشد.
وی تصریح کرد:«انتخابات بامیان به عنوان نخستن پایتخت سارک، گزینش به جا و مناسبی بود. این حقیقت از یکسو توجه و همکاری اعضای سارک را نسبت به افغانستان به نمایش می گذارد و از سوی دیگر، ظرافت و ظرفیتی که ولایت باستانی بامیان در خود نهفته دارد را نشان می دهد.»
به گفته وی، انتخاب بامیان به عنوان نخستین مرکز فرهنگی سازمان سارک باید بهانه ای برای بازسازی و نوسازی این ولایت باشد.
به گفته قانونی، تامین امنیت کامل بامیان، اعمار میدان هوایی این ولایت، قیرریزی جاده بندامیر ــ بامیان، ثبت آثار فرهنگی این ولایت توسط یونسکو، مرمت، اعمار و حفظ آثار باستانی ولایت بامیان، اعمار مراکز تجمع برای جوانان و ایجاد سهولت برای توریست ها از جمله فعالیت هایی باید باشد که دولت باید در صدر اولویت های کاری اش قرار دهد.
این در حالی است که به باور ناظران حوزه فرهنگ، در نگاه اول شاید این اقدام سازمان سارک را فرصتی بی نظیر برای بازگشت بامیان به اوج شکوه تاریخی سرزمین های مدنیت های کهن ارزیابی کنیم؛ شکوهی که یک تاریخ مدنیت و میراث ماندگار و ارجمند بشری را در دل خویش نهفته دارد؛ اما اینک این شکوه، در سایه تبعیض، بی عدالتی و یکجانبه نگری قومی قدرت حاکم، به اندازه ای غریب واقع شده است که کمتر کسی از آن یاد می کند.
گاهی تصور می شود که انفجار غم انگیز و انهدام تراژیک شهمامه و صلصال، شاید نقطه پایانی بود بر هرگونه تلاش برای احیای شکوه و شوکت مثال زدنی بامیان باستان.
حتی اگر این تصور درست هم نباشد، اقدام گروه سیاه اندیش طالبان در انهدام قامت های استوار صلصال و شهمامه؛ نمادهای ماندگار بخشی پرافتخار از تاریخ مشترک تمدن بشری، با همین نیت انجام شد؛ اما انتظار می رفت دولت رییس جمهور کرزی که قرار بود نقطه مقابل تبعیض قومی و مذهبی ملا عمر و سربازان سرسپرده اش باشد، برای احیای آن شکوه تاریخی بامیان، کاری انجام دهد؛ اما به نظر می رسد غربت غم انگیز بامیان باستانی، پایانی ندارد و این تراژدی همچنان بر سمفونی غمبار زندگی بامیانی های فقیر و محروم از هر پیشرفت و توسعه ای، جاری و ساری است.
اینک سارک، اقدام تازه ای بنا کرده است؛ تا یکبار دیگر، بامیان و آن شکوه و اقتدار رفته از یادش را در یادها زنده کند. بامیان برای سال ۲۰۱۵ مرکز فرهنگی کشورهای عضو سارک اعلام شده است؛ اقدامی که دست کم معاون اول رییس جمهور در آستانه رفتن را به سخنانی در مدح بامیان و آوازه تاریخی و پیشینه تمدنی این خطه باستانی واداشته است.
با این حال، تجربه نشان داده است که این نام گذاری ها، به تنهایی برای از میان برداشتن سد تبعیض، دوگانه رفتاری و پایان بی عدالتی قومی ای که ریشه در ساخت قدرت حاکم دارد کافی نیست.
یکی دیگر از نمونه های این نام گذاری های ناکام، غزنی است؛ شهری که مرکز تمدن اسلامی نام گذاری شد؛ اما بیشترین سود و ثمر این نام گذاری را حاکمان فاسد محلی آن نصیب شدند و غزنی در نهایت، حتی صاحب برق هم نشد.
بامیان غیر از این نام گذاری، طی این سال ها فرصت های بی نظیری برای توسعه و بازسازی و رونق اقتصادی داشت.
این ولایت، یکی از امن ترین مناطق افغانستان بود که می توانست با داشتن این امتیاز استثنایی در افغانستان و با جاذبه های بی نظیر توریستی و گردشگری، به سرعت به یکی از مهم ترین مراکز دیدنی، جذاب و پررونق افغانستان تبدیل شود و الگویی برای دیگر ولایت های مستعد پیشرفت و ترقی و توسعه، قرار گیرد؛ اما سیاست رسمی دستگاه حاکم، چنین درخششی را از جغرافیای غبارآلود و غمناک بامیان برنتافت و به جای آن، این ولایت، طعمه گرگ های مافیای قاچاق آثار باستانی و غارت میراث های تاریخی شد، سرنوشت غم انگیزی پیدا کرد و مردم آن، همچنان در فقر و محرومیت و تبعیض و بی عدالتی ماندند.
سیدعلی حسینی- خبرگزاری جمهور