نقش شبکه حقانی در جنگ پاکستان و تی‌تی‌پی

آصف درانی؛ نماینده پیشین پاکستان برای افغانستان می‌گوید: «اعضای تحریک طالبان پاکستان بیشتر با جناح حقانی در حکومت افغانستان همسو اند تا با رهبری قندهار.»

 

او افزود: «رهبران تحریک طالبان پاکستان در مناطق تحت کنترل شبکه حقانی در بخش‌های گسترده‌ای از پکتیکا و خوست ساکن اند.»

 

درانی با اشاره به پیشینه روابط نزدیک شبکه حقانی با استخبارات پاکستان افزود: «حقانی‌ها از قضا به‌عنوان دوستان پاکستان شناخته می‌شوند و روابط نزدیکی با مقامات پاکستانی دارند. با این حال، تمامی منافع تجاری خانواده حقانی در منطقه وزیرستان متمرکز شده است.»

 

او شبکه حقانی را به برخورد دوگانه متهم کرد و گفت: «اینکه اعضای تحریک طالبان پاکستان چگونه به راحتی از پناهگاه‌های تحت کنترل حقانی برای حمله به پاکستان استفاده می‌کنند، باید برای تمامی محافل قدرت در پاکستان یک منبع جدی نگرانی باشد.»

 

موضع‌گیری آصف درانی علیه سراج الدین حقانی‌ و ارتباط پیچیده او با تروریست‌های پاکستانی در شرایطی ابراز می‌شود که بحران رابطه میان دوطرف در طول ۳ سال گذشته اکنون به اوج خود رسیده و به نظر می‌رسد که در پی تحولات اخیر، دولتمردان و جنرال‌های پاکستانی بیش از هر زمان دیگری نسبت به کارآمدی رژیم طالبان در افغانستان و تعهد آن در قبال منافع استراتژیک و اهداف ژیوپلیتیک اسلام آباد تردید دارند و حتی با توجه به برخوردهای نظامی اخیر ممکن است یکی از گزینه‌های پاکستان که به طور ویژه از سوی ارتش و آی اس آی دیکته می‌شود استفاده از زبان زور و تهدید علیه رژیم طالبان باشد.

 

در حالی که اکنون دستیابی به یک راه حل سیاسی دست کم در آینده نزدیک و قابل پیش‌بینی برای ترمیم روابط به شدت آسیب دیده طالبان و پاکستان دور از انتظار می‌نماید؛ زیرا صدای جنرال‌ها و جنگنده‌ها بلندتر و تاثیرگذارتر از فراخوان‌های سیاسی برای تعامل دیپلماتیک میان دوطرف برای دستیابی به یک راه حل صلح‌آمیز و مسالمت جویانه است، کمتر کسی درباره یک بازیگر مهم اما ساکت و در حاشیه سخن می‌گوید و او سراج الدین حقانی است.

 

تنها ساعاتی پیش از آنکه ولسوالی برمل پکتیکا از سوی جنگنده‌های ارتش پاکستان بمباران شود و طی آن به گفته منابع طالبان دست کم ۴۶ نفر جان باختند، محمد صادق خان؛ نماینده ویژه جدید پاکستان برای افغانستان در کابل با سراج الدین حقانی دیدار کرده بود؛ دیداری که دست کم آنگونه که در رسانه‌ها بازتاب یافت کاملاً دوستانه، صمیمانه و مبتنی بر احترام بود و از روابط پیچیده پیشین حقانی‌ها با سازمان جاسوسی پاکستان حکایت داشت.

 

به دنبال حملات هوایی مرگبار ارتش پاکستان در پکتیکا اما سراج الدین حقانی و وزارت امور داخله تحت کنترل او به طور کامل سکوت کردند و در حالی که بسیاری از مقامات طالبان به این حملات واکنش تند و تهدیدآمیزی نشان دادند، سراج الدین حقانی همچنان ترجیح داد که به سکوت خود ادامه دهد.

 

اگرچه شاید در نگاه اول، عملگرایی سراج الدین حقانی و پرهیز او از اظهار نظرهای عمومی در خصوص مسائل مناقشه برانگیز، یکی از دلایل عدم موضع‌گیری صریح و رسمی او در قبال تحولات تنش آلود جاری میان طالبان و پاکستان به نظر برسد؛ اما واقعیت این است که این رویکرد یک دلیل دیگر نیز دارد و آن ارتباطات پیچیده، مستحکم و گسست ناپذیر حقانی‌ها با شبکه‌های تروریستی منطقه‌ای از جمله طالبان پاکستانی یا تی تی پی است.

 

به بیان صریح‌تر سال‌هاست که شبکه حقانی و در راس آن سراج الدین حقانی متهم به ارتباط و حمایت از گروه‌های تروریستی فراملی از جمله طالبان پاکستانی، داعش و القاعده می‌شود.

 

درباره پیوندهای مستحکم شبکه حقانی با تروریست‌های پاکستانی شاید یکی از روشن‌ترین قراین، میانجیگری سراج الدین حقانی بین طالبان پاکستانی و دولت اسلام آباد بود که در نتیجه آن دوطرف دست کم به طور موقت به یک توافق صلح‌آمیز دست یافتند. این میانجی‌گری نشان داد که شبکه حقانی نفوذ عمیقی بر طالبان پاکستانی دارد و اگر اراده کند می‌تواند به سادگی آنها را مهار یا کنترل کند و اجازه ندهد که در داخل خاک پاکستان با استفاده از امکانات و تسهیلاتی که رژیم طالبان و به طور مشخص شبکه حقانی در افغانستان برای آنها فراهم می‌کنند دست به ترور و تخریب و آدم‌ربایی و بمب گذاری و کشتار و خونریزی بزنند.

 

علیرغم این ارتباط و نفوذ اما تاکنون کمتر مقام رسمی پاکستان به نقش و جایگاه شبکه حقانی در جنگ تی تی پی با دولت پاکستان پرداخته است. شاید یکی از دلایل این امر همانگونه که آصف درانی نیز به آن اشاره کرده، سابقه روابط پیچیده و پیوند مستحکم سراج الدین حقانی با سازمان جاسوسی پاکستان باشد. چیزی که به تعبیر آقای درانی به سراج الدین حقانی نقش دوست و دشمن پاکستان را به طور همزمان اعطا می‌کند.

 

با این حال آصف درانی که اکنون در دولت پاکستان سمت رسمی ندارد بدون شک مجبور نیست که سیاست‌ها و مصالح مورد نظر دولتمردان و جنرال‌های پاکستانی در موضع‌گیری در قبال طالبان و شبکه حقانی را رعایت کند و به همین دلیل به طور صریح به نقش سراج الدین حقانی در حمایت از تروریست‌های تی تی پی اذعان کرده است؛ اما پرسش اساسی این است که آیا فراخوان او از دولتمردان پاکستان مبنی بر لزوم بازنگری بر رویکرد خود نسبت به طالبان و شبکه حقانی مورد توجه حاکمان کنونی اسلام‌آباد قرار خواهد گرفت؟

 

عبدالمتین فرهمند - جمهور