افغانستان، کشوری با تاریخچه‌ی پرفراز و نشیب و تنوع قومی گسترده، همواره با چالش‌های عمیق ناشی از نفاق‌های نژادی و قومی روبرو بوده است. 

امروز، در زیر سلطه گروه طالبان، این شکاف‌ها نه تنها ترمیم نشده، بلکه به‌واسطه تبلیغات مسموم، تعصبات قومی و مظلوم‌نمایی‌های گزینشی، عمیق‌تر نیز شده‌اند.

واقعیت جامعه افغانستان این است که هیچ قومی نه می‌تواند قوم دیگر را حذف کند و نه از معادله جمعیتی و تاریخی این سرزمین نادیده بگیرد. این یک اصل غیرقابل انکار است که نادیده‌گرفتن آن، صرفاً منجر به انکار واقعیت و تشدید تنش‌ها می‌شود. 

هرگاه قومی تلاش کرده جایگاه دیگران را انکار کند، نتیجه‌اش چیزی جز جنگ، فاجعه و انزوا نبوده است.

پدیده‌ی شومی چون پوشاندن خطاهای هم‌قومی و در عین حال، ساختن نمادهای معصوم از چهره‌هایی که در عمل نه نماینده تمامی قوم‌اند و نه از نظر علمی و شخصیتی در رأس قرار دارند، منجر به توهین به شعور جمعی و تضعیف انسجام ملی شده است. 
این رویکرد تنها به نفع کسانی است که با سوءاستفاده از احساسات قومی، دنبال منافع شخصی و گروهی خود هستند.

صفحات اجتماعی امروز، به میدان جنگ سردی میان اقوام تبدیل شده‌اند؛ جایی که به جای بحث و تفاهم، نفرت‌پراکنی و توهین قومی حاکم است. این فضای مسموم، نه‌تنها روابط انسانی را تخریب می‌کند، بلکه تجربه‌ی تلخ جنگ‌های تنظیمی دهه‌های گذشته را بار دیگر به یاد می‌آورد؛ جنگ‌هایی که باید برای همه ما درس عبرت می‌بود که هیچ قومی پیروز مطلق و هیچ قومی بازنده مطلق نیست. تنها بازنده واقعی، افغانستان است.

چهار دهه گذشته نشان داده است که حرکت‌های قومی، بدون تعریف دقیق از دشمن مشترک و اهداف ملی، تنها کشور را به سمت سقوط و تفرقه برده‌اند. امروز که کشور در بحران عمیق اقتصادی، سیاسی و اجتماعی به‌سر می‌برد، به جای همبستگی در برابر سلطه و سرکوب، متأسفانه تعدادی از کودن‌های اقوام مختلف در برابر هم صف‌آرایی کرده‌اند.

اکنون بیش از هر زمان، افغانستان نیازمند بازتعریف هویت ملی و بازسازی حس همزیستی است. ملت افغانستان باید بداند که دشمن اصلی، نفاق داخلی و فریب تبلیغات قومی‌ست؛ و تنها راه عبور از این بحران، تمرکز بر مشترکات، پذیرش تفاوت‌ها و کنار گذاشتن مظلوم‌نمایی‌های ساختگی و نمادسازی‌های کاذب است.

شاهین علیزاه- خبرگزاری جمهور