تبعید طالبان ازبک از شمال به جنوب

مقام‌های طالبان می‌گویند که صلاح‌الدین ایوبی؛ فرمانده ازبک‌تبار آن گروه به عنوان فرمانده امنیه زابل در جنوب کشور منصوب شده. مشخص نیست که آقای ایوبی این سمت را می‌پذیرد یا نه.
 
ذبیح‌الله مجاهد؛ سخنگوی طالبان، گفته است که در همین حال، سخنگوی طالبان افزوده است که قاری صلاح‌الدین ایوبی؛ معین پلان و پالیسی وزارت احیا و انکشاف دهات به‌عنوان فرمانده امنیه زابل تعیین شده است.
 
به گفته او این کار به دستور ملا هبت‌الله آخوندزاده؛ رهبر طالبان صورت گرفته‌است.
 
آقای ایوبی از فرماندهان ازبک‌تبار طالبان است که نسبت به تبعیض، قوم‌ گرایی و فاشیزم رهبران پشتون طالبان به شدت معترض است.
 
پیشتر گزارش شده بود که او در اعتراض به سیاست ‌های تبعیض آمیز رهبران طالبان به فاریاب رفته و با طالبان قطع رابطه کرده است.
 
طالبان قبلا مخدوم عالم؛ دیگر فرمانده ازبک‌تبار خود را نیز به عنوان فرمانده امنیه غزنی منصوب کرده بودند؛ انتصابی که به باور تحلیلگران به مثابه تبعید است؛ زیرا آقای عالم پیش از این به دستور ملا فاضل مظلوم؛ معاون وزارت دفاع طالبان که به تعصب شدید علیه ازبک ها شهرت دارد، دستگیر شده بود و دستگیری او موجی از اعتراضات طالبان ازبک را به همراه داشت؛ اما این اعتراضات با خشونت از سوی طالبان پشتون تبار، سرکوب شد.
 
درباره صلاح الدین ایوبی نیز گزارش های فراوانی مبنی بر نارضایتی و اعتراض او نسبت به سیاست های تبعیض آمیز قومی رهبران طالبان وجود دارد. برپایه این گزارش ها آقای ایوبی حتی در برابر انتصاب خود به عنوان معاون وزارت احیا و انکشاف دهات نیز معترض بوده و خواستار گماشته شدن به عنوان والی در یکی از ولایت های شمالی کشور شده است؛ خواسته ای که هرگز از سوی رهبران طالبان مورد پذیرش قرار نگرفت و این امر به نارضایتی ها و شکاف های شدید میان طالبان ازبک و پشتون، بیش از پیش دامن زد.
 
به این ترتیب، انتصاب صلاح الدین ایوبی به عنوان فرمانده امنیه ولایت درجه سوم زابل در جنوب کشور، پیش از آنکه نشانگر عدم تبعیض میان پشتون ها و ازبک ها در نگاه رهبران طالبان باشد به معنای تبعید طالبان سرکش ازبک و نظارت بر آنان در ولایت های عمدتا پشتون نشین است.
 
بدیهی است که نه مخدوم عالم در ولایت غزنی و نه صلاح الدین ایوبی در ولایت زابل، توان تقویت ازبک ها را دارند، از حقوق قوم خود در ساختار حکومت و نیروهای مسلح طالبان، پاسداری و صیانت می کنند و یا در برابر سیاست های تعصب آمیز ازبک ستیزانی مانند فاضل مظلوم می ایستند.
 
از جانب دیگر، غزنی و زابل نه تنها هیچ شهروند ازبک ندارد؛ بلکه اکثریت ساکنان آنها پشتون هستند. بنابراین، فرماندهان امنیه ازبک برای این ولایات، بر پشتون های محلی، حکمرانی نمی کنند؛ بلکه این پشتون ها هستند که دو فرمانده سرکش ازبک را زیر نظر می گیرند و صلاح الدین ایوبی و مخدوم عالم به دستور ملا هبت الله پشتون تبار در ولایت های جنوبی، تبعید و زندانی شده اند.
 
با اینهمه، تصمیم رهبر طالبان به تبعید فرماندهان ازبک تبار آن گروه، ممکن است آشوب و بلوا و اعتراض و ایستادگی در برابر فاشیزم، تبعیض، بی عدالتی و قوم گرایی را به تاخیر بیاندازد؛ اما هرگز آن را از میان نمی برد.
 
طالبان پشتون که تمام ارکان قدرت را در اختیار دارند، شاید بتوانند امکان و زمینه قدرت نمایی و اعتراض خیابانی را از ازبک ها بگیرند؛ اما هیچگاه نمی توانند با اعمال سیاست های مبتنی بر فاشیزم قومی، آنان را تحت کنترل خود درآورند و به تمکین بی چون و چرا در برابر سیاست های عبدالرحمان خانی شان وادار کنند.
 
بنابراین، چالش اصلی رهبران پشتون طالبان، مهار دو فرمانده سرکش ازبک با تبعید آنها از شمال به جنوب نیست؛ بلکه مساله اصلی فاشیزم نهادینه شده ای است که دولت طالبان را به عنوان یک دولت تمام‌پشتونی معرفی می کند و این امر، خشم و نفرت و انزجار اقوام دیگر را برمی انگیزد. در این میان، اینکه چند فرمانده یا رهبر قومی، بازداشت، تبعید یا حتی ترور شوند، خطر آتش زیر خاکستر را از بین نمی برد؛ بلکه تنها زمان فوران آن را دور یا نزدیک می کند.
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور