نشست ویانا و گزینه‌های جنگ و صلح

نشستی در ویانا؛ پایتخت اتریش با حضور شخصیت‌های سیاسی مخالف طالبان برای بررسی وضعیت کنونی افغانستان و مقاومت علیه طالبان برگزار شده است.
 
این نشست صبح پنج‌شنبه (۲۴ سنبله‌) آغاز شده و حدود ۳۰ چهره سیاسی در آن شرکت دارند.
 
احمد مسعود، رنگین دادفر سپنتا، زلمی رسول، رحمت الله نبیل، فوزیه کوفی، نظیف الله شهرانی، شاه گل رضایی، میرویس بلخی، طیب جواد، منصور نادری، شکریه بارکزی، حسین یاسا و برخی چهره‌های سیاسی دیگر مخالف طالبان در این نشست شرکت دارند.
 
هدف نشست بحث درباره آینده افغانستان و «مقاومت سیاسی و نظامی» علیه طالبان خوانده شده است.
 
علی میثم نظری؛ مسئول روابط خارجی «جبهه مقاومت ملی» کنفرانس ویانا را «انسجام و هماهنگی برای آینده افغانستان» توصیف کرده و افزوده: «این کنفرانس اولین پلتفورم و فرصتی است که مخالفان طالبان گردهم آمدند تا راه ‌حلی برای یک افغانستان صلح آمیز و دموکراتیک را مورد بحث قرار دهند. چهره‌های سیاسی از همه اقوام و طیف‌ها جمع شده‌اند.»
 
طالبان تاکنون به این نشست واکنشی نشان نداده است.
 
انتظارهای اندکی از این نشست برای تغییر وضعیت داخلی افغانستان دست کم در کوتاه مدت وجود دارد؛ زیرا اغلب چهره های شرکت کننده در آن عملا هیچ جایگاهی در میان مردم ندارند و بسیار بعید است که از خارج از کشور بتوانند اقدامی برای تغییر انجام دهند.
 
برخی دیگر از رهبران شرکت کننده در نشست ویانا از جمله احمد مسعود نیز اخیرا در جنگ پنجشیر، متحمل تلفات سنگینی شده اند. او در یک پیام صوتی که به تازگی منتشر کرده، کشته شدن فرماندهانش در جنگ جاری در پنجشیر را تایید کرده؛ اما افزوده که تلفات داده؛ اما بر سر ارزش هایش معامله نکرده است.
 
با اینهمه برگزاری این نشست و حضور برخی چهره های قابل اعتنا در آن نشانگر آن است که برنامه طالبان برای بازگشت رهبران سیاسی به کشور و زندگی آنان زیر سایه «امارت اسلامی» چندان موفق عمل نکرده است. کمیسیون تماس طالبان با رهبران سیاسی و قومی تنها توانست چند مهره پایین رتبه و اغلب پشتون تبار را به کشور برگرداند؛ افرادی که حتی در زمان استقرار نظام جمهوری نیز به قوم گرایی، انحصارطلبی، فاشیزم، تعصب و تنگ اندیشی و حتی حمایت و ارتباط با طالبان متهم می شدند.
 
بنابراین، نشست ویانا از نظر سیاسی، بیانگر آن است که طالبان در یکسال گذشته، نه تنها نتوانستند موفق به کسب مشروعیت و شناسایی بین المللی شوند؛ بلکه حتی در جلب رضایت و اعتماد رهبران سیاسی مخالف خود نیز ناکام ماندند و این هرگز نشانه خوبی برای چشم انداز حاکمیت آنان نیست.
 
نکته دیگر، برگزاری این نشست در یکی از پایتخت های غربی است. اگرچه نشست ویانا از سوی یک سازمان غیردولتی اتریشی سازمان دهی شده؛ اما واضح است که بدون چراغ سبز و حتی همکاری قدرت های غربی، برگزاری نشستی در این سطح با حضور رهبران سیاسی و نظامی ضد طالبان، امکان پذیر نبوده و نیست.
 
بنابراین، برپایی چنین نشستی در یک کشور اروپایی، موقعیت سیاسی طالبان را تضعیف می کند و به مخالفان آنها امکان می دهد تا کانال های ارتباطی خود با غرب را احیا و تقویت کنند و از این رهگذر، بر تحولات سیاسی و امنیتی جاری در داخل کشور، تاثیر بگذارند.
 
نمایش اتحاد و همگرایی قومی میان جریان های مختلف سیاسی، اجتماعی و ایدئولوژيک شرکت کننده در نشست ویانا هم حامل این پیام برای طالبان است که صف مخالفان شان، منسجم است و آنها برای درهم شکستن یکجانبه گرایی قومی و مذهبی طالبان، متحد شده اند.
 
با این وجود، این یک نشست سیاسی است و برگزاری آن، تاکیدی تلویحی بر این امر محسوب می شود که بحران ۴۵ ساله کشور، راه حل نظامی ندارد و ادامه جنگ باید آخرین گزینه ای باشد که پس از تلاش های گسترده برای گفتگوی سازنده، دیالوگ صلح آمیز و جستجوی راه حل های غیر نظامی برای پایان دادن به بن بست و بحران و دستیابی به ثبات و پایداری سیاسی و امنیتی، فعال شود.
 
اگر چهره های شرکت کننده در نشست ویانا بتوانند گفتمان خود را گسترش دهند و توجه و حمایت رسمی قدرت های غربی را به دست آورند، بدون شک تاثیر آن بر معادلات سیاسی و حتی امنیتی کشور نیز مشهود خواهد بود؛ اما اگر این نوع نشست ها تنها به ابتکار عمل اندیشکده های غربی محدود شود و امتیازی برای تاثیرگذاری و نقش آفرینی آنها در یک بحران به بن بست خورده تلقی شود، راه به جایی نخواهد برد و چیزی را در میدان، تغییر نخواهد داد.
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور