اعتراض دختران پکتیا، انفجار از درون؟

طالبان مکاتب متوسطه دخترانه در پکتیا را که به تقاضای مردم محلی بازگشایی شده بود، بسته اند که با واکنش‌هایی روبه‌رو شده ‌است.
                                           
برای اولین بار زنان در این منطقه در اعتراض به بستن مکاتب دوره متوسطه و لیسه دخترانه تظاهرات کردند.
 
این در حالی است که ذبیح ‌الله مجاهد؛ سخنگوی طالبان سه شنبه گذشته گفت که از بازشدن مکاتب دخترانه در پکتیا اطلاعی ندارد و بررسی می ‌کند این کار به دستور چه کسی انجام شده ‌است.
 
خالقیار احمدزی؛ رئیس اطلاعات و فرهنگ طالبان در پکتیا گفته ‌بود که حکومت مرکزی در این مورد دستوری صادر نکرده؛ اما این مکاتب در پی «درخواست مردم محل و مدیران مکاتب بازگشایی شده ‌اند.»
 
گفته شده که این مکاتب در شهر گردیز؛ مرکز ولایت پکتیا و ولسوالی سمکنی فعال شده‌ بود؛ اما دوباره از سوی طالبان بسته شد و همین امر، موجب اعتراض دختران دانش آموز در پکتیا شد؛ اعتراضی که غافلگیرکننده و شگفت انگیز و تاریخ ساز بود؛ زیرا پیش از این هرگز انتظار نمی رفت که گروهی قابل توجه از دختران در پکتیا که یکی از ولایت های بسیار محافظه کار، سنت زده و دارای فرهنگ قبیله ای عمیقا مردسالارانه و زن ستیزانه است، برای دستیابی به حق آموزش دست به راه پیمایی خیابانی بزنند.
 
یکی دیگر از مسایلی که بر اهمیت این حرکت افزود این بود که آنها در قلب قدرت طالبان و شبکه حقانی دست به اعتراض زدند؛ جایی که سنت های افراط گرایانه و زن ستیزانه بسیار نافذ و نیرومند است و تا مرز تقدس، مورد احترام قرار دارد و رعایت می شود.
 
درست به همین دلایل بود که اعتراض دختران پکتیا به سرعت مورد توجه مردم، کاربران شبکه های اجتماعی و رسانه های خبری قرار گرفت و سیلی از ستایش و تمجید را برانگیخت.
 
این انفجاری از درون سنت بود برای درهم شکستن سدهای سدیدی که سال های سال، دختران و زنان را در جامعه قبیله ای و عمیقا اسیر سیطره افراط گرایان و مردسالاران در سایه قرار داده و نادیده گرفته بود.
 
اگرچه گزارش هایی درباره بازداشت شماری از دختران معترض و نیز گزارشگرانی که راه پیمایی آنان را پوشش داده بودند، منتشر شد و انتظار هم نمی رفت که آن راه پیمایی، مستمر و مداوم باشد و عملا به یک جنبش مقاومت مدنی تبدیل شود؛ اما حرکت اعتراضی و دادخواهانه دختران پکتیایی به مثابه یک نقطه شروع و آغازی تاریخ ساز، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و امیدها برای تغییر و بهبود زندگی زنان افغان را همچنان زنده نگه می دارد.
 
به باور جامعه شناسان، این همان چیزی بود که جامعه امروز زنان افغانستان به شدت به آن نیاز دارد. آنها به جای استمداد از سازمان های بین المللی، ان جی اوها، فرستادگان ویژه، فعالان حقوق بشر یا سفارتخانه های خارجی، باید مبارزه را از آنسوی حصار خانه ها و کف خیابان ها شروع کنند. تنها در این صورت است که تغییرات بزرگ و انقلابی واقعی اتفاق می افتد و یک مبارزه خودساخته و خودانگیخته به بار و بر می نشیند.
 
راه پیمایی های پروژه ای، نمایش های رسانه ای و سناریوهای سیاسی و سفارتخانه ای در طول ۲۰ سال گذشته، جنبش های تغییرطلب زنان در افغانستان را به انحراف و ابتذال کشاند و حتی نگاه اغلب مردم افغانستان نسبت به راستی و درستی راه چهره های آونگارد در این جنبش ها را تغییر داد. به همین دلایل هم بود که در طول ۲۰ سال گذشته، هرگز هیچ جنبش زنانه ای آنگونه که انتظار می رفت، جدی گرفته نشد و تغییر بزرگ و عمیق و پایداری نیز در سنت ها و فرهنگ اجتماعی کشور نسبت به جنست و حقوق انسانی زنان به وجود نیامد.
 
حرکت اعتراضی دختران پکتیایی اما این امید را برانگیخت که مبارزات زنان افغانستان بدون اعتنا به حمایت های پروژه ای، سناریوهای سفارتخانه ای و پروژه های ان جی اویی، این بار از درون جامعه آغاز شود، قدرت سنت را به چالش بکشد، منطق افراط گرایان را زیر سؤال ببرد و زنان را از فراسوی حصارهای بلند جوامع محافظه کار مردسالار بیرون بیاورد و آنان را به مثابه انسان در خیابان، چشم در چشم مردان تمامیت خواهی قرار دهد که در طول تاریخ، حقوق انسانی شان را از آنان دریغ داشته اند.
 
نرگس اعتماد - جمهور