نشست ازبکستان و انتظارات طالبان

هیاتی از مقام‌های طالبان برای شرکت در یک کنفرانس بین‌المللی برای افغانستان به تاشکند سفر کرده است.
 
امیرخان متقی؛ سرپرست وزارت خارجه، هدایت الله بدری؛ سرپرست وزارت مالیه و انس حقانی؛ برادر سراج‌‎الدین حقانی و شماری از مقام‌های وزارت‌های دیگر در هیات طالبان حضور دارند.
 
آقای متقی گفت که در این کنفرانس در مورد مسائل اقتصادی و ترانزیتی صحبت می‌شود و اینکه چطور این کشور به نقطه اتصال آسیای جنوبی و مرکزی نقش خود را ادا کند.
 
او گفت که با ازبکستان روابط «حسنه داریم و از این کنفرانس توقع داریم که بر اقتصاد افغانستان تاثیر مثبت داشته باشد»، و افزود که کشورهای همسایه و منطقه از فرصت سرمایه گذاری در افغانستان استفاده کنند.
 
شب گذشته نیز عبدالعزیز کاملوف؛ نماینده ویژه رئیس جمهور در سیاست خارجی ازبکستان میزبان ضیافت شام برای هیات طالبان بود که در آن به ویژه درباره خط آهن ترمذ- مزار شریف- کابل- پیشاور گفتگو شد.
 
از ترکیب هیات طالبان و موضوع کنفرانس یادشده و نیز نشست هایی که در حاشیه آن میان طالبان و دیگران برگزار شده، کاملا مشخص است که عمده ترین موضوعات و اهداف و انتظارها در این نشست، اقتصادی است. برای دولت طالبان نیز اقتصاد یکی از مهم ترین مسایل است؛ زیرا آنها برای پرداخت حقوق صدها هزار کارمند دولتی، تامین معیشت ده ها هزار نظامی و شبه نظامی، هزینه های هنگفت حکومت داری و تامین و تقویت دولت خود، نیازمند منابع اقتصادی سرشار هستند که ظاهرا وجود ندارد.
 
افزون بر این، بحران های گسترده سیاسی، امنیتی، اقتصادی، اجتماعی و طبیعی نیز روز به روز منابع مالی دولت طالبان را تحت فشار مضاعف قرار می دهد، بدون آنکه کمترین چشم اندازی برای پاسخ مساعد به این چالش وجود داشته باشد.
 
بنابراین، هیات طالبان به هدف گشایش اقتصادی در نشست تاشکند شرکت کرده و انتظار دارد که در این زمینه با لابی گری مقام های ازبک به دستاوردهای تازه ای در زمینه همکاری و توافق با نمایندگان دولت امریکا و سایر کشورها و سازمان های بین المللی دست یابد.
 
با اینهمه بسیار بعید است که در شرایط کنونی، اتفاق بزرگی در زمینه آزادسازی میلیاردها دالر سرمایه بانک مرکزی که از سوی امریکا پس از سقوط دولت دست نشانده واشنگتن در کابل، مسدود شده، رخ دهد؛ مگر اینکه طالبان به خواسته های پیدا و پنهان واشنگتن، تمکین کنند و پیش شرط های سلطه جویانه واشنگتن را بپذیرند.
 
در خصوص پروژه های اقتصادی بزرگ در مقیاس منطقه ای نیز علیرغم میل و اراده رهبران طالبان، پیش بینی نمی شود که گامی اساسی و امیدبخش برداشته شود؛ زیرا این امر، همچنان مثل گذشته، تحت الشعاع تحولات ناپایدار امنیتی، قدرت گیری داعش، بی ثباتی های داخلی، نارضایتی های قومی و ناتوانی طالبان در تامین و تحکیم امنیت سراسری قرار دارد و بعید است که در چنین شرایطی، کشورها و سازمان های ذیدخل و ذینفع در این پروژه ها به وعده های طالبان اطمینان کرده و روی یک زمینه ناپایدار و شکننده، سرمایه گذاری کنند.
 
به لحاظ دیپلماتیک اما این نشست، کارزاری برای مشروعیت بخشیدن به طالبان و تسهیل تعامل آن با جهان است؛ کارزاری که ازبکستان راه اندازی کرده و از این رهگذر در نظر دارد تا روابط خود را با طالبان، تحکیم و توسعه بخشد و به عنوان یک بازیگر منطقه ای تاثیرگذار ظاهر شود.
 
منتقدان طالبان اما می گویند که تلاش برای تلطیف طالبان و تعدیل تصور بدبینانه جهان نسبت به سوابق آن، بیهوده است و نمی تواند نگرانی های واقعی درباره رشد تروریزم و قدرت گیری ملموس گروه های تروریستی در افغانستان طی ۱۱ ماه اخیر را مرتفع سازد. یکی از منتقدان طالبان با تاکید بر این موضع گفت که «کشورها برای مصون نگه داشتن خود از شبه‌ نظامیان تندرو جهانی، به طالبان رشوه می‌دهند. جلب رضایت کوتاه مدت یک نیروی نظامی بیشتر به رشد افراط گرایی در منطقه کمک خواهد کرد.»
 
این دیدگاه در حال حاضر، بدبینانه و خصمانه به نظر می رسد و درستی یا نادرستی آن شاید نیازمند زمان بیشتری باشد؛ اما این واقعیت را نباید نادیده گرفت که راستی آزمایی تعهد و توانایی طالبان برای مبارزه با تروریزم و مهار تهدیدهای تروریستی از افغانستان علیه کشورهای دیگر با توجه به فعالیت عمل‌گرایانه داعش و دیگر نیروها با دشواری ها و چالش های سنگینی رو به رو شده و این امر، جای تأمل دارد.
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور