طالبان‌، داعش و دورنمای امنیت افغانستان

گروه تروریستی داعش که پس از تحولات اخیر افغانستان و تسلط طالبان بر سراسر کشور، تحرکات کمتری از خود نشان داده بود اخیرا بار دیگر فعال شده و با پذیرش مسئولیت چندین انفجار پی در پی در دو روز متوالی در جلال‌آباد مرکز ولایت ننگرهار مدعی شده که ده‌ها عضو طالبان را کشته است.
 
اگرچه گروه طالبان تاکنون در قبال این ادعای داعش ابراز نظری رسمی نکرده است؛ اما کارشناسان مسائل امنیتی می‌گویند که عرض وجود دوباره داعش می تواند چالشی سنگین در برابر امنیت افغانستان و حاکمیت طالبان در کشور باشد.
 
به باور آنان، قدرت های حامی داعش تلاش می کنند با تجهیز و تقویت این گروه اهریمنی بار دیگر نفوذ و سلطه خود بر افغانستان را احیا کنند و مانع از شکل گیری ثبات و امنیت پایدار در کشور شوند؛ همان چیزی که به نظر می رسد بیش از هر کسی دیگری حاکمیت و قدرت طالبان را تهدید خواهد کرد.
 
شاید جالب توجه باشد که آغاز حملات پیوسته داعش در ننگرهار، تنها دو روز بعد از هشدار جنرال های امریکایی درباره خطر احیای القاعده و داعش در افغانستان صورت گرفت؛ درست همان گونه که حمله مرگبار بر میدان هوایی کابل نیز پس از هشدارهای مکرر جو بایدن و دیگر مقام های امریکایی و انگلیسی واقع شد!
 
رویدادهای اخیر ننگرهار در شرایطی صورت می‌گیرد که طالبان پیش از این اعلام کرده بودند که جنگ ۴۳ ساله در کشور پایان یافته و آنها امنیت کامل سراسر کشور را تأمین خواهند کرد.
 
از جانب دیگر، طالبان در توافق با امریکا متعهد شده بودند که افغانستان بار دیگر لانه امن تروریزم نمی شود و امنیت هیچ کشوری از خاک افغانستان تهدید نخواهد شد.
 
اما احیای دوباره گروه اهریمنی داعش این تعهد را نیز با تردید روبرو خواهد کرد و موفقیت طالبان در عملیاتی کردن آن را به چالش خواهد کشید؛ زیرا داعش پیش از آنکه پروژه ای علیه امنیت ملی افغانستان باشد تهدیدی علیه امنیت و ثبات در فراسوی مرزهای افغانستان و کشورهای همسایه به ویژه جمهوری‌های آسیای میانه است که گفته می شود اغلب اعضای شاخه خراسان داعش در افغانستان را نیز شهروندان این کشورها تشکیل می‌دهند.
 
بنابراین کشورهایی مانند روسیه، چین و ایران که یکی از انتظارات شان از طالبان مبارزه جدی و عملی با گروه داعش در افغانستان است در پی تحرکات اخیر این نیروی جهنمی در ولایت ننگرهار که خاستگاه اولیه آن محسوب می شود عمیقا نگران خواهند شد و در صورتی که طالبان نتوانند به‌زودی بساط داعش را درهم بپیچند و کنترل نظم و امنیت و ثبات در سراسر کشور به ویژه ننگرهار را در اختیار بگیرند، تعهد کشورهای یادشده در قبال طالبان نیز مورد تردید و تزلزل قرار خواهد گرفت؛ زیرا داعش اگر بیش از این قدرتمند شود به سرعت دامنه فعالیت ها و تهدیدهای خود را به فراسوی مرزهای افغانستان گسترش می دهد و امنیت و ثبات کشورهای یادشده را به چالش خواهد کشید.
 
نکته مبهم و نگران کننده دیگر این است که طالبان هنوز هیچ گونه واکنش و موضع‌گیری جدی و رسمی در قبال فعالیت داعش در افغانستان نشان نداده اند؛ این در حالی است که دست کم مسئولیت آنچه در ننگرهار رخ داده به طور رسمی از سوی رسانه های منسوب به داعش پذیرفته شده و آنها رسما اعلام کرده اند که در این حملات نیروهای طالبان را آماج قرار داده اند.
 
بر این اساس، شماری از آگاهان مسائل نظامی از این امر بیمناک اند که مبادا حلقاتی در درون گروه طالبان با نیروی تروریستی داعش ارتباط داشته و از آن به مثابه جریان جهادی حمایت کنند.
 
این نگرانی از آنجا ناشی می‌شود که پیش از این نیز ادعاها شده بود که برخی از گروه‌های متحد طالبان مانند شبکه حقانی، ارتباطات مستحکمی با شبکه القاعده و حتی داعش دارند. اگرچه این ادعاها از جانب سرویس‌های استخباراتی غربی مطرح شده بود و هرگز به طور مستند، اثبات و احراز نشد؛ اما طالبان و متحدان آنها از جمله شبکه حقانی نیز تلاشی برای احراز کذب این ادعاها به عمل نیاوردند.
 
صرف نظر از اینکه داعش از سوی چه کشورهایی حمایت می‌شود و هدف از احیای دوباره آن در افغانستان چیست، این مسئولیت مستقیم و جدی طالبان است که با این گروه برخورد کند و با سرکوب و نابودی سریع آن، اجازه مختل شدن امنیت و ثبات کشور را ندهند؛ اما اگر طالبان بنا به هر دلیلی از جمله ارتباط برخی حلقات قدرتمند درون آن گروه با داعش یا حمایت کشورهای منطقه و فرامنطقه مانند پاکستان، رژیم های عربی یا امریکا و اسرائیل از داعش نتوانند به این هدف برسند، دورنمای امنیت افغانستان به شدت غبارآلود می نماید و حاکمیت پایدار طالبان بر آن با چالشی جدی روبرو خواهد شد. ضمن آنکه قدرت های منطقه ای مایل به برقراری ارتباط با طالبان که هدف شان مهار داعش با استفاده از طالبان است نیز دچار تردید و تزلزل خواهند شد و بدون شک به گزینه های دیگری برای مهار داعش فکر خواهند کرد.
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور