فرستاده در کابل؛ تقابل طرح‌ها در آستانه نشست استانبول

زلمی خلیلزاد؛ فرستاده ویژه امریکا برای صلح افغانستان بار دیگر به کابل سفر کرده است. او در نخستین روز این سفر با رییس جمهوری، رییس شورای عالی مصالحه و شماری از رهبران سیاسی و جهادی، دیدار کرده و محور اصلی همه این دیدارها نشست استانبول درباره صلح افغانستان بوده است.
 
مثل همیشه، جزئیات این دیدارها همچنان محرمانه است و هیچ کس نمی داند که طرف های افغان و نماینده امریکا در این باره چه گفته اند و اختلاف های عمیق میان دوطرف درباره نشست استانبول و پیامدهای آن چقدر کاهش یا افزایش یافته است.
 
با این حال، واضح است که مأموریت خلیلزاد، اعمال حد اکثر فشار بر کابل است تا در آستانه نشست استانبول، جدیت و اراده امریکا برای تحمیل طرح صلح خود با طالبان را دریابد و از ایجاد مانع در مسیر نشست استانبول خودداری کند.
 
این سفر به ویژه پس از آن صورت می گیرد که شورای عالی مصالحه هم اعلام کرده که بعد از بررسی و توحید همه طرح های ارائه شده از جمله طرح زلمی خلیلزاد به یک جمع بندی نهایی رسیده است.
 
بر بنیاد اعلام این شورا، در طرح نهایی، برخی مفاد طرح خلیلزاد، مورد تایید و موافقت قرار گرفته؛ اما بعضی دیگر رد شده است.
 
از سوی دیگر، اشرف‌ غنی؛ رییس جمهوری نیز با ارائه طرح سه مرحله ای خود، خطوط سبز و سرخ نشست استانبول را مشخص کرد. بسیاری از صاحب نظران، معتقد اند که طرح آقای غنی در تقابل واضح با طرحی قرار دارد که از سوی خلیلزاد ارائه شده است. بنابراین، همزمان با سفر خلیلزاد به کابل، تقابل طرح ها در آستانه نشست مهم استانبول میان کابل و واشنگتن، تشدید خواهد شد.
 
امریکا و دیگر بازیگران اصلی در نشست استانبول، تاکنون هیچ واکنشی نسبت به طرح اشرف غنی نشان نداده اند و این سکوت، برخلاف قاعده همیشگی، لزوما به معنای رضایت نیست. به احتمال قوی، یکی از مأموریت های فرستاده امریکا در سفر جاری اش به کابل  نیز انتقال پیام مخالفت امریکا با طرح اشرف غنی است.
 
آقای غنی هم می داند که امریکا بزرگترین مخالف نقشه راه صلح او خواهد بود؛ اما با علم به این مخالفت آن را تدوین کرده است تا نشان دهد که به اراده امریکا تمکین نمی کند و در برابر طرح  امریکا طرح دارد.
 
 بر این اساس، استانبول ناوردگاه نهایی طرح ها خواهد بود و آنچه باید در نهایت رقم بخورد، مسئولیت مهندسی آن به خلیلزاد واگذاشته شده تا پیش از برگزاری نشست استانبول برای کاهش تنش و تقابل، و توحید دیدگاه ها کار کند و اگر این امر، از مسیرهای دیپلماتیک و سیاسی، امکان پذیر نبود، احتمالا به سبک و سنت استعمارگران کهن، به ابزارهای دیگری برای تحمیل استراتژی مورد نظر خود، متوسل شود.
 
یکی دیگر از مأموریت های فرستاده در کابل، تعمیق شکاف و اختلاف میان ارگ قدرت و دیگر ارکان دولت و نظام است. او می خواهد میان شورای عالی مصالحه که در آن عبدالله و طیفی از رهبران سیاسی و جهادی پرنفوذ افغان، حضور و عضویت دارند و ارگ ریاست جمهوری، فاصله ایجاد کند. این برای شکستن تلاش ها به منظور ایجاد اجماع در آستانه نشست استانبول بسیار مهم است.
 
امریکا نگران توحید و تجمیع طرح های دولت، ارگ ریاست جمهوری، مجلس، رهبران سیاسی و جهادی و جریان های ملی و قومی برای حضور در نشست استانبول است. اشرف غنی هم اخیرا در آیین رونمایی و تشریح طرح خود تأکید کرد که افغان ها باید در نشست استانبول با یکصدا و یک رویکرد، شرکت کنند.
 
اگر این اجماع و اتحاد، حول محور طرح اشرف غنی صورت بگیرد، این خطری برای چشم‌انداز مورد انتظار امریکا در نشست استانبول است؛ زیرا در آن صورت، واشنگتن و طالبان دیگر نخواهند توانست تراضی و تبانی پشت پرده خود درباره آینده سیاسی افغانستان را بر دولت کابل، تحمیل کنند.
 
با توجه به این مسایل، سفر جاری خلیلزاد به کابل، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. اگر او موفق به ایجاد شکاف و فاصله میان رهبران و جریان های سیاسی و ارگ قدرت نشود، احتمالا از زبان استعمارگران کلاسیک برای واداشتن اشرف غنی و دولت به کناره گیری به نفع صلح امریکا با طالبان، استفاده خواهد کرد؛ رویدادی که مشخص نیست در نهایت، سرنوشت جنگ و صلح افغانستان را چگونه رقم خواهد زد.
 
عبدالمتین فرهمند - کابل