هواپیماهای بی‌سرنشین طالبان یا پاکستان؟

منابع محلی در قندوز در گفتگو با خبرگزاری افق می‌گویند، بر اثر حمله راکتی به یک میدان ورزشی در محوطه دفتر والی این ولایت، چهار نفر کشته شده‌اند. همزمان نیویارک تایمز به نقل از منابعی گزارش داده که این حمله به احتمال زیاد توسط هواپیمای بدون ‌سرنشین طالبان انجام شده‌است.
 
غلام‌ربانی ربانی؛ عضو شورای ولایتی قندوز گفته‌است که تاکنون روشن نیست که این حمله که ناشی از راکت بوده‌ یا هم حمله هواپیمای بدون سرنشین.
 
فضل‌کریم ایماق؛ نماینده قندوز در مجلس نیز در صفحه فیسبوک‌اش نوشته‌است که حمله به دفتر والی این ولایت، یک «روش جدید» است که از سوی طالبان انجام شده‌است؛ اما در مورد این‌که آیا توسط هواپیمای بدون سرنشین انجام شده یا خیر، چیزی نگفته‌است.
 
پیش از این نیز بارها گزارش‌هایی در مورد دست‌یافتن طالبان به طیاره‌های بدون سرنشین نشر شده‌است.
 
به تازگی مقام‌های محلی فاریاب گفته بودند که جنگجویان خارجی طالبان از هواپیماهای بدون سرنشین برای دریافت اطلاعات استفاده می‌کنند.
 
با این حال، در صورتی که حمله قندوز تأیید شود، این نخستین اقدام «طالبان» در استفاده از هواپیماهای بی سرنشین برای آماج قرار دادن اهداف مورد نظر آن گروه در جنگ با دولت است. این در حالی است که خود دولت با وجود برخورداری از «حمایت» ناتو و امریکا هنوز به این تکنولوژی جنگی دسترسی ندارد و تنها ابزار هوایی دولت برای سرکوب طالبان، استفاده از جنگنده ها و هلیکوپترهای دست چندم، قدیمی و از رده خارج است که بیش از آنکه طالبان را بکشند، از غیر نظامیان قربانی می گیرند و آمار بالای سقوط آنها هزینه های سنگین مالی و جانی و جنگی را بر دولت تحمیل کرده است.
 
با این حال، طالبان یک ارتش منظم، حرفه ای و آموزش دیده نیست که دسترسی آن به هواپیماهای بی سرنشین، رویدادی بدیهی به حساب بیاید و به سادگی مورد پذیرش قرار بگیرد. طالبان یک نیروی شبه نظامی متشکل از ملیشه های مسلحی است که به صورت آماتور برای براندازی دولت به نیابت از کشورهایی مانند پاکستان، بعضی کشورهای عربی و غربی ها ایجاد شده و تجهیز آن به هواپیماهای بی سرنشین، نشانگر آغاز فصل جدید جنگ در افغانستان است.
 
طالبان نه تخصص و دانش لازم برای استفاده از این تکنولوژی مدرن و مرگبار را دارند و نه از پایگاه ها و مراکز لازم برای استقرار و هدایت آنها برخوردار اند.
 
اگرچه پیش از این نیز باری یک ابزار شبیه هواپیمای بی سرنشین از نوع تجسسی آن در قندوز سقوط کرده بود که در ابتدا ادعا شد مربوط به گروه طالبان است؛ اما بعدا منابع محلی آن را به مراکز تحقیقاتی در زمینه ردیابی پرندگان نسبت دادند و انتساب آن به طالبان را تکذیب کردند؛ اما صرف نظر از درستی یا نادرستی آن ادعاها، دولت افغانستان از دانش و تکنولوژی لازم برای شناسایی نوعیت و محل ساخت هواپیماهای بی سرنشین طالبان، برخوردار نیست و به همین دلیل بدون همکاری صادقانه و مسئولانه ناتو و امریکا نمی تواند در این زمینه، به نتیجه ای برسد.
 
به این ترتیب، سؤال این است که چگونه در کشوری که حریم هوایی آن در اختیار رادارهای پیشرفته نیروهای خارجی است، یک گروه تروریستی غیر مشروع و آماتور توانسته به هواپیماهای بی سرنشین مجهز شود و حتی زیر سایه سلطه نظامی قدرت های خارجی به آسانی آن را به کار ببندد و هدف مورد نظرش را آماج قرار دهد؟
 
این سؤال جدی است و پاسخ درست به آن ممکن است پرده از واقعیت های تکان دهنده ای درباره ماهیت جنگ افغانستان و چشم انداز آینده آن بردارد.
 
در حال حاضر، تنها ادعایی که می توان مطرح کرد این است که هواپیماهای بی سرنشین «طالبان» در واقع بخشی از مشارکت مستقیم ارتش پاکستان در جنگ افغانستان برای تسریع روند سقوط دولت کابل است. روند سقوط ماه ها پیش کلید خورده و این بخشی از توافق امریکا و طالبان در دوحه نیز محسوب می شود؛ بنابراین دور از انتظار نیست که تجهیز طالبان به هواپیماهای بی سرنشین، کار رژيم های حامی تروریزم در منطقه و فرامنطقه باشد که از مسیر صلح نیز تلاش می کنند دولت افغانستان را برکنار کنند.
 
در پایان یکبار دیگر باید تأکید کرد که استفاده «طالبان» از هواپیماهای بی سرنشین، ادعایی مضحک و باورنکردنی است؛ اما بهره گیری از این ابزار مرگبار برای براندازی دولت افغانستان، واقعیت دارد. بنابراین برای پیدا کردن سرنخ های این معمای نگران کننده جدید باید به سراغ قدرت های پشت پرده جنگ طالبان با دولت رفت؛ زیرا استفاده از تکنولوژی جنگی بی سرنشین حتی برای ارتش های مدرن و پیشرفته امروز نیز یک توانمندی مدرن محسوب می شود و حتی همه ارتش های ملی از این قدرت برخوردار نیستند.
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور