قوم‌گرایانه، تبعیض‌آمیز، غیر علمی

کابینه حکومت طرح جدیدی را برای سهمیه‌بندی امتحان کانکور سراسری تأیید کرده است.
 
بر اساس اعلامیه ارگ ریاست جمهوری، در این طرح که «طرح بدیل مکانیزم تطبیق و مسؤولیت پیشبرد برنامه آمادگی کانکور» نام دارد، سهمیه‌ معینی برای «داوطلبان ولایات کمتر انکشاف‌یافته در رشته‌های مورد نیاز» اختصاص یافته است.
 
بر بنیاد اعلامیه ارگ «بر اساس این طرح، زون‌ها بر اساس رشته‌های مورد نیاز انکشاف متوازن، در هشت زون تقسیم‌بندی شده و سهمیه رشته‌های مورد نیاز بر اساس نفوس ولایت مربوط در نظر گرفته شده است».
 
ارگ تصریح کرده که از سهمیه‌های اختصاصی منطقه‌ای، فارغانی می‌توانند بهره‌مند شوند که حداقل سه سال پایانی دوره مکتب را در ولایات مربوط، گذرانده باشند.
 
این در حالی است که در سال 1392 نیز وزارت تحصیلات عالی طرحی را ارائه کرده بود که بربنیاد آن متقاضیان کانکور هر ولایت بر اساس نفوس و تعداد نمایندگان همان ولایت در پارلمان، می‌توانسند در امتحان کانکور اشتراک کنند.
 
پیشتر همچنین عبیدالله عبید؛ وزیر اسبق تحصیلات عالی، طرح بحث برانگیز حذف امتحان کانکور و جذب دانش آموزان بر اساس نمرات سه سال آخر مکتب شان را ارائه کرده بود. همه این تلاش ها نشان می دهد که حکومت به آزمون کانکور به مثابه یک تهدید علیه سیاست های قومی، تبعیض آمیز و غیر علمی خود در حوزه تحصیلات عالی نگاه می کند.
 
طرح سهمیه بندی کانکور هم عمیقا قومی، به شدت تبعیض آمیز و آشکارا غیر علمی است.
 
این در حالی است که در دیگر کشورهای جهان، برگزاری امتحان کانکور یکی از بزرگ ترین فرصت های زندگی تحصیلی دانش آموزان و کسانی است که منتها الیه آمال و آرزوهای شان راه یافتن به دانشگاه و از این طریق سامان دادن به زندگی و سرنوشت آینده خود و کشور شان است. در افغانستان اما اکنون این امر خود به یک تهدید جدی تبدیل شده است؛ تهدیدی که مشخص نیست در صورت تداوم و استمرار آن، چه پیامدهای سنگینی را برای حیات اجتماعی مردم افغانستان در پی خواهد داشت.
 
جوانان دانش آموز آرزو دارند پس از صرف ۱۲ سال عمر شان در مکاتب و به دنبال تحمل سختی ها، مشقت ها و مشکلات فراوان، در رشته تحصیلی مورد علاقه خود قبول شوند و با فراغت از آن، مصدر خدمت به جامعه، مردم و کشور خویش قرار گیرند؛ اما براساس قراین موجود، وضعیت کنونی مسلط بر روند اخذ امتحان کانکور از دانش آموزان نشان می دهد که این امر نتیجه عکس داشته و کانکور جای خود را از فرصت به تهدید می دهد؛ تهدیدی که می رود تا به یکی از بزرگترین معضلات اجتماعی و فرهنگی افغانستان تبدیل شود.
 
در این شکی نیست که کسانی هستند که می بایست نسبت به ایجاد وضعیت موجود پاسخگو باشند. همه ساله ده ها هزار نفر بی سرنوشت و بلاتکلیف پشت دروازه های تحصیلات عالی باقی می مانند و هیچکس نمی خواهد مسؤولیت زندگی بی سرنوشت آنها و تبعات سنگین و خطرناک این امر را برای کشوری آسیب پذیر مانند افغانستان به عهده بگیرد. کشوری که در آن از دام های وحشتناک تروریزم و افراط گرایی تا هیولای پنهان و به ظاهر آرام اعتیاد به مواد مخدر، در برابر جوانان این سرزمین گسترده شده و دهن باز کرده است.
 
مهاجرت های مرگبار نیز گرهی از مشکلات جوانان باز نمی کند. این امر به یک سرخوردگی عمیق اجتماعی منجر می شود و در نهایت این زخم زیرپوستی از یکجا دهن باز کرده و کشور را به سمت بحران های عمیق و بزرگی  سوق خواهد داد.
 
خطری که امروزه تبدیل فرصت کانکور به تهدید از سوی مدیریت ضعیف، مسؤولان بی مسؤولیت، سیاسی و قومی شدن یک روند علمی و آکادمیک و ناتوانی شرم آور در عدم به کاراندازی بودجه های توسعه ای وزارت تحصیلات عالی برای جوانان کشور ایجاد کرده است، بدون شک تنها به طرح هایی مانند سهمیه بندی کانکور، متوقف نمی ماند و اگر جدی گرفته نشود و با آن به صورت مسؤولانه برخورد نشود، دیر یا زود در سطح و سراسر جامعه افغانستان فراگیر خواهد شد.
 
وزارت تحصیلات عالی با وجود نیازهای مبرمی که در عرصه توسعه دانشگاه ها و افزایش ظرفیت جذب و پذیرش دانشجو در سطح کشوری وجود دارد، بارها قادر به مصرف بخش قابل توجهی از بودجه توسعه ای اش نشده است و این با توجه به شرایط جاری، یک خیانت آشکار محسوب می شود.
 
از سوی دیگر، بی مسؤولیتی و ناکارآمدی سیستم تحصیلات عالی دولتی، فرصت را برای مؤسسات استفاده جوی خصوصی باز کرده که تحصیل را به تجارت تقلیل داده و به نام پرکردن مغز دانشجویان صرفا به خالی کردن جیب آنها مشغول اند. این امر نه تنها در کیفیت تحصیلات عالی بهبودی ایجاد نکرده؛ بلکه اکنون به یک بازار پررونق برای سودجویان و سوداگران تبدیل شده است.
 
در این میان، تصویب طرح تبعیض آمیز، قوم گرایانه و ضد علمی سهمیه بندی کانکور، جز آنکه برخلاف قواعد و معیارهای جهانی است، هیچ تغییری در وضعیت به وجودآمده نخواهد آورد؛ زیرا براساس این طرح، اصل شایستگی، لیاقت، استعداد ذاتی و زحمت فردی دانش آموزان، نادیده گرفته می شود و همه چیز با متراژ سهم اقوام از تحصیلات عالی اندازه گیری می شود.

فاطمه موسوی - جمهور