دوستم؛ دیروز جنرال، امروز دیپلمات

عبدالرشید دوستم؛ معاون اول رئیس جمهوری پس از حدود ۱۴ ماه تبعید به ترکیه، روز یکشنبه به افغانستان بازگشت.
 
آقای دوستم در نخستین ساعت بعد از ورود به کابل از معترضانی که در سه هفته گذشته خواهان بازگشت او در ولایت‌های مختلف بودند خواست به اعتراضات پایان بدهند.
 
در همین حال در نزدیکی چهارراهی فرودگاه کابل، پس از عبور کاروان همراهان آقای دوستم، انفجاری رخ داد.
 
آقای محمد محقق در سخنرانی در مراسم استقبال از آقای دوستم در قصر صدارت گفت: "امروز روز وحدت و خوشحالی است و ما در پی اختلاف نیستیم. از طرح صلح حکومت استقبال می‌کنیم"
 
عطامحمد نور نیز از اشرف غنی سپاسگزاری کرد که زمینه تفاهم برای بازگشت آقای دوستم را فراهم کرده است.
 
آقای دوستم گفت: "به تمام مردم افغانستان سلام و احترام خود را تقدیم می‌کنم." او به زبان پشتو جمله‌ای به کار برد که معنای آن: "سلام و احترام تقدیم می‌کنم" است.
 
او گفت: "داکتران به من گفتند در ترکیه بمانم" و از برنامه صلح ابراز حمایت کرد.
 
همانگونه که انتظار می رفت جنرال دوستم در هیأت یک «دیپلمات» و با پیام «صلح» و آشتی و «وحدت» آمد.
 
ارگ ریاست جمهوری نیز با فرستادن سرور دانش؛ نماد دیپلماسی سازش حکومت به استقبال آقای دوستم، به نوعی تلاش کرد حسن نیت خود نسبت به بازگشت او را نشان دهد.
 
متحدان سیاسی آقای دوستم مانند عطامحمد نور و محمد محقق نیز که به پیشواز او به فرودگاه کابل رفته بودند، کمتر تلاش کردند ژست اقتدار و پیروزی بگیرند.
 
محمد محقق در سخنرانی خود از وحدت و خوشحالی و حل اختلاف گفت و از برنامه صلح حکومت با تروریست های طالبان، استقبال کرد.
 
عطامحمد نور؛ دیگر ضلع قدرتمند ائتلاف نجات هم زبانی نرم و آشتی جویانه برگزید.
 
خود آقای دوستم هم چند سیگنال سازشکارانه فرستاد. او در نخستین قدم از هوادارانش خواست به اعتراضات شان پایان دهند؛ زیرا به گفته وی، خواسته های شان تحقق یافته است. آقای دوستم همچنین مانند محمد محقق از طرح صلح اشرف غنی با طالبان، اعلام حمایت کرد. او جمله کوتاهی به زبان پشتو گفت تا به این ترتیب، به هموطنان پشتوزبان پیام دهد که برخلاف تصورات رایج، یک چهره ضد پشتون نیست.
 
در این میان، به نظر می رسد که از شرایط مهم حکومت برای سازش با دوستم، تعهد گرفتن از او برای حمایت از طرح صلح اشرف غنی با طالبان بوده است.
 
شاید چنین تعهدی در شرایط کنونی افغانستان‌ که صلح دست کم در ادبیات سیاسی رسمی، به یک مطالبه همگانی بدل شده و کسی جرأت نقد و نفی آن را ندارد، بسیار ساده و بدیهی به نظر برسد؛ اما واقعیت این است که بسیاری از بازی های سیاسی، امنیتی و قومی امروز و آینده، بر محور همین طرح می چرخد.
 
ارگ ریاست جمهوری در پی به کرسی نشاندن پروژه صلح با طالبان است و حالا که یخ گفتگوهای مستقیم میان امریکا و طالبان نیز در حال آب شدن است و حضور نیروهای خارجی در افغانستان، دیگر یک تابوی غیر قابل مذاکره به حساب نمی آید، مخالفت با این جو غالب و حاکم، شنا برخلاف جریان آب محسوب می شود و هزینه سنگینی برای مخالفت کنندگان خواهد داشت.
 
با این حال، تعهد دوستم و متحدان او در ائتلاف نجات از طرح صلح اشرف غنی با طالبان، برای ارگ اهمیتی راهبردی و تعیین کننده دارد. ارگ می خواهد آخرین موانع در مسیر بازگشت طالبان را از میان بردارد. بازداشت نظام الدین قیصاری و پیشتر از آن، تبعید دوستم به ترکیه، اقداماتی در همین راستا بود تا زمینه برای یکدست‌سازی قومی قدرت فراهم شود؛ اما بلوای بی سابقه ازبک ها که کشور را تا مرز تجزیه و تلاشی پیش برد، این فرصت را برای حکومت و طالبان، تبدیل به تهدید کرد.
 
بنابراین، راهی جز سازش با دوستم، باقی نمانده بود؛ سازشی که اگرچه با امتیاز بازگشت دوستم به دفتر کارش به عنوان معاون اول ریاست جمهوری همراه است؛ اما از آنسو او را مجبور به پذیرش طرح صلح اشرف غنی با طالبان هم می کند تا واقعی ترین چهره ضد طالبان، دیگر هوای نبرد تن به تن با طالبان در روستاهای فاریاب و جوزجان نکند و این همان چیزی است که موجب شد دوستم با پیام صلح و آشتی وارد کابل شود؛ کسی که ۱۴ ماه پیش، با تانک و لباس نظامی از جبهات جنگ ضد طالبان در شمال، وارد پایتخت می شد.
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور